AllTimeClassic
Η ύπαρξη και η αξία των υδρογονανθράκων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο ήταν γνωστή στους Αμερικανούς μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Αμερικανοί είχαν φροντίσει από τότε να πραγματοποιήσουν μυστικές έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο για την καταγραφή του τεράστιου ορυκτού πλούτου της περιοχής. Το θέμα επανέφερε κάποια στιγμή και η επιπόλαιη ανακοίνωση των Συνταγματαρχών το 1973.
Οταν λοιπόν έκαναν την πρόταση των Σχεδίων ‘Ατσεσον, τα οποία μας φέρνουν στο μυαλό την σημερινή Συνδιαχείριση ή Συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο , είχαν την ελπίδα ότι έτσι θα έλυναν το ελληνοτουρκικό πρόβλημα, και θα απέφευγαν βέβαια και την παρέμβαση της Σοβιετικής ‘Ενωσης .
Ετσι, το “περίφημο Σχέδιο ‘Ατσεσον” ήταν η πρόταση των Αμερικανών που τέθηκε στην Ελλάδα και την Κύπρο το 1964 μετά την κατάρρευση των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου το 1963, τις οποίες καταδίκαζε ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδος Γεώργιος Παπανδρέου, καθώς ανακήρυτταν την Κύπρο ως ανεξάρτητο κράτος.
Η πρόταση έγινε από τον Αμερικανό διπλωμάτη Dean Acheson για την επίλυση του Κυπριακού. Ο Ατσεσον θεωρούσε πως τα προβλήματα του νησιού μπορούσαν να λυθούν με κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και διπλή ένωση. Η Τουρκία επέμενε στην διχοτόμηση του νησιού ,την διπλή ένωση και απαιτούσε το 20% του εδάφους.
O Αμερικανός διπλωμάτης Ντιν ‘Ατσεσον φωτογραφία Wikipedia
Μάλιστα ο Άτσεσον αρχικά τον Ιούνιο του 1964 στο πρώτο σχέδιο πρότεινε την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα με αντάλλαγμα την εκχώρηση της Καρπασίας αενάως και υπό πλήρη κυριαρχία με στρατιωτικές βάσεις, κατά το πρότυπο των Βρετανικών βάσεων. Οι τουρκοκύπριοι θα είχαν δικό τους φορολογικό σύστημα, υπηρεσίες, τζαμιά, εκπαίδευση και αστυνομία. Ουσιαστικά ήταν μια λύση που διένειμε το νησί μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ενώ για την παραχώρηση της Κύπρου στην Ελλάδα, θα δινόταν στην Τουρκία ως αντάλλαγμα ένα μεγάλο νησί, όπως η Ρόδος, ή τρία μικρότερα νησιά μεταξύ των οποίων και το Καστελόριζο, το οποίο βέβαια στη «Σύνοψη και Συμπέρασμα της απόρρητης έκθεσης της CIA DRAFT DCI Breifing for Vinson Subcommittee ,CIA/RR GB 64-29 – August 1964 ” δεν αποτελεί γενναιόδωρη προσφορά στην Τουρκία . Το νησί είναι γενικά άγονο, δεν έχει αξιοσημείωτη γεωργία η βιομηχανία και έχει έναν φθίνοντα πληθυσμό Διαθέτει ένα μικρό προστατευμένο λιμάνι αλλά δεν είναι εξοπλισμένο με μονάδες επισκευής πλοίων ή χώρους αποθήκευσης.Το Καστελόριζο δεν είναι κατάλληλο για αεροπορικές εγκαταστάσεις.»
Ο Γεώργιος Παπανδρέου απέρριψε το σχέδιο ‘Ατσεσον όπως και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και πρόεδρος της Κύπρου,το Καστελόριζο ήταν και ένα μικρό νησί, αλλά η ‘Ελλάδα και οι ηγέτες που κυβερνούσαν τότε δεν υπήρχε περίπτωση να παραδώσουν ελληνικό έδαφος.
O Γεώργιος Παπανδρέου και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος
Η Τουρκία και αυτή από την πλευρά της δεν δέχτηκε την παραχώρηση, γιατί το Καστελόριζο της φάνηκε μικρό και ήθελε μια ευρύτερη συμφωνία πιο δελεαστική , που θα περιλάμβανε και άλλα ανταλλάγματα.
Αν το είχε δεχτεί τότε, οι συσχετισμοί θα ήταν διαφορετικοί και μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο θα ανήκε στην Τουρκία.
Τότε οι Αμερικανοί σύμφωνα με το βιβλίο του Γιάννου Χαραλαμπίδη «Κυπριακό : Διπλωματικές ίντριγκες”, εξοργίστηκαν μετά την απόρριψη του σχεδίου ‘Ατσεσον, και ο πρόεδρος των Αμερικανών Λίντον Τζόνσον, συναντήθηκε με τον Έλληνα πρέσβη στις Η.Π.Α. Αλέξανδρο Μάτσα, που του ανακοίνωσε πως η ελληνική Βουλή δεν θα ενέκρινε ποτέ ένα σχέδιο που δεν δεχόταν ο Μακάριος. Ο πρόεδρος Τζόνσον τότε απάντησε:
« ακούστε με κύριε πρεσβευτά. Γ@@ώ την Βουλή σας και το Σύνταγμά σας. Η Αμερική είναι ελέφας. Η Κύπρος είναι ψύλλος. Αν αυτοί οι δύο ψύλλοι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εξακολουθούν να τσιμπούν τον ελέφαντα, ίσως όμως ο ελέφας τους δώσει καμιά με την προβοσκίδα του…».
Φωτογραφία εφημερίδα Ημερησία
‘Ετσι έληξε άδοξα η ιστορία με τα σχέδια Άτσεσον.’Οπως αποδεικνύεται όμως η γεωπολιτική σημασία του Καστελορίζου είναι τεράστια, και μπορεί τότε οι Τούρκοι να το θεώρησαν μικρό και άγονο, ωστόσο φαίνεται πως άλλαξαν άποψη πλέον και θα κάνουν τα πάντα για να το αποκτήσουν.
Ελπίζουμε όταν έρθει η στιγμή για την συνολική διευθέτηση του ζητήματος, καθώς η κατάσταση γίνεται ιδιαίτερα πιεστική στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο οι ‘Ελληνες ηγέτες που θα έχουν την διακυβέρνηση της χώρας να δείξουν το ίδιο σθένος και την ίδια αποφασιστικότητα και να μην παραχωρήσουν Ελληνικό έδαφος “όσο μικρό και αν αυτό”.
