Του Γιώργου Δημητρακοπουλου
Η γεωπολιτική πραγματικότητα στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου έχει πλέον μεταβληθεί . Ορισμένες από τις νέες συνθήκες που προσδιορίζουν σήμερα το Διεθνές Σύστημα, όπως για παράδειγμα η ενέργεια και η αξιοποίηση-μεταφορά και ασφάλεια των ενεργειακών πόρων, και το μεταναστευτικό έχουν τους αντικατοπτρισμούς τους στην περιοχή, και σε συνδυασμό με σημαντικά γεγονότα, όπως η κρίση και ο πόλεμος εναντίον του ISIS στη Συρία και ως ένα βαθμό στο Ιράκ , ο πόλεμος στην Υεμένη, έχουν δημιουργήσει νέους συσχετισμούς δυνάμεων και νέες προσεγγίσεις και συμμαχίες χωρών σε σχέση με το παρελθόν.
Η «είσοδος» της Κίνας στην ευρύτερη περιοχή, έχει μεταβάλλει την ως σήμερα γνωστή διπολική , ισορροπία δυνάμεων και συμφερόντων ανάμεσα στις ΗΠΑ και παλαιότερα την Σοβιετική Ένωση και σήμερα τη Ρωσία, δημιουργώντας πλέον μία τριγωνική «συνύπαρξη», από την οποία δεν λείπουν οι ανταγωνισμοί, κυρίως λόγω της δικαιολογημένης αμερικανικής θεώρησης για την Κίνα, η οποία μέσω του συστήματος των συνεργασιών(partnerships) που προωθεί με χώρες της περιοχής , φιλοδοξεί ανάμεσα σε πολλά άλλα να αντικαταστήσει το σύστημα συνθηκών και συμμαχιών που ως σήμερα χρησιμοποιούσαν οι ΗΠΑ. Η Κινεζική ηγεσία προτιμά τις συνεργασίες διότι τις θεωρεί πιο «ευέλικτο» μεθοδολογικό εργαλείο σε σχέση με τις συνθήκες , και θεωρεί ότι μέσα από αυτή την πολιτική θα εδραιωθεί σταδιακά ως η μεγαλύτερη δύναμη στο Διεθνές Σύστημα.
Ήδη η Κίνα μέσα από την γνωστή πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» ο ένας άξονας της οποίας είναι ο «Θαλάσσιος Δρόμος του Μεταξιού», έχει αναπτύξει συνεργασίες με το Ισραήλ (οι ΗΠΑ βέβαια έχουν παρέμβει ορισμένες φορές προκειμένου να ακυρώσουν πτυχές της συνεργασίας αυτής κυρίως όσον αφορά ζητήματα τεχνολογίας)) , την Αίγυπτο ( εόρτασαν πρόσφατα τη συμπλήρωση 60 χρόνων διπλωματικών σχέσεων) , την Ελλάδα (βλ. επενδύσεις Cosco στον Πειραιά και όχι μόνο)και το Ιράν το οποίο στράφηκε προς αυτήν αφενός αφού παρά τις Αμερικανικές κυρώσεις, η Κίνα συνεχίζει να προμηθεύεται Ιρανικό πετρέλαιο , αφετέρου αφού ενδιαφέρεται να αποκτήσει τα δικαιώματα του Ιρανικού λιμανιού Chabatar που βρίσκεται στον κόλπο του Ομάν έξω από τα Στενά του Hormuz ( η στροφή του Ιράν προς την Κίνα για το συγκεκριμένο έργο έγινε αφού το Ιράν απογοητεύθηκε από την έλλειψη ενδιαφέροντος από την πρώτη επιλογή του που ήταν η Ινδία).
Το Ιράν βέβαια αναπτύσσει δραστηριότητες με σκοπό να αυξήσει την επιρροή του στην ευρύτερη περιοχή, ξεκινώντας από τις απειλές για το κλείσιμο των Στενών του Hormuz , πράγμα που αν συνέβαινε θα είχε δυσμενέστατες συνέπειες για την διεθνή ναυσιπλοΐα και ιδιαίτερα το σκέλος της που αφορά στα δεξαμενόπλοια, και ως εκ τούτου, για τις διεθνείς αγορές πετρελαίου. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες το Ιράν έχει αναπτύξει ένα ισχυρό δίκτυο ισλαμικών οργανώσεων στην περιοχή με πρώτη βέβαια την Χεζμπολάχ , ενώ θεωρείται υπεύθυνο για τις δολιοφθορές σε αγωγό πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας και στα διυλιστήρια της Σαουδικής ARAMCO. Η Σαουδική Αραβία βέβαια που τελευταία αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα λόγω της πολύκροτης υπόθεσης της δολοφονίας του δημοσιογράφου Κασόγκι, αναπτύσσει δραστηριότητες , και αυτή με στόχο την ενίσχυση της δικής της επιρροής στην περιοχή. Μία από αυτές αφορά πρωτοβουλίες σχετικά με την προστασία των θαλασσίων οδών (Hormuz, Suez, Bab al Mandab) ενώ φαίνεται ότι στηρίζει και τις διεργασίες για την δημιουργία ενός νέου Forum της Ερυθράς Θάλασσας.
Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ο ρόλος του Ιράν στην εξέλιξη της κρίσης στη Συρία, γεγονός που την έχει φέρει κοντά στη Ρωσία και την Τουρκία μέσα από την ειρηνευτική διαδικασία «Αστάνα» για την λύση της κρίσης στη Συρία (το όνομα από την ομώνυμη πόλη του Καζακστάν όπου γίνονται οι σχετικές συναντήσεις των τριών).
Και βέβαια η Ρωσία φρόντισε μέσα από τη στάση της στην Συριακή κρίση να ενισχύσει και να κατοχυρώσει ακόμη περισσότερο την θέση της στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και μέσα από την γενικότερη στήριξη που παρείχε στον Πρόεδρο Άσαντ και την εξασφάλιση της παραπέρα παρουσίας της μέσα από τις στρατιωτικές της βάσεις στη Συριακή επικράτεια, και εκμεταλλευόμενη το κενό που άφησε το σημαντικό τμήμα των Αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων που αποχώρησε από την περιοχή μετά από την πολυσυζητημένη σχετική απόφαση του Προέδρου Τράμπ.
Η Τουρκία από την άλλη πλευρά, φαίνεται να βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι στην προσπάθεια της να καταστεί το ισχυρό περιφερειακό κέντρο. Και τούτο γιατί οι γνωστές επιλογές της για τα Ρωσικά οπλικά συστήματα την έφεραν σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, ενώ και οι σχέσεις της με το Ισραήλ και την Σαουδική Αραβία είναι πολύ τεταμένες. Παράλληλα , η επιθετική τακτική της απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο για το σημαντικό ζήτημα της εκμετάλλευσης του υποθαλάσσιου ορυκτού πλούτου , όπως επίσης και η εμμονή της στο θέμα των Κούρδων, υπό τον φόβο της ενδεχόμενης δημιουργίας ανεξαρτήτου Κουρδικού κράτους που θα έχει ως συνέπεια και την απώλεια εδαφών αν και δεν θα είναι η μόνη αφού υπάρχουν κοινότητες Κούρδων και στη Συρία και στο Ιράν και φυσικά στο Ιράκ, την έχουν μάλλον καταστήσει μέρος του προβλήματος και όχι μέρος της λύσης, όπως προφανώς θα επιθυμούσε και η ίδια. Η μόλις εχθές ανακοινωθείσα συμφωνία της με την υπό αμφισβήτηση Κυβέρνηση της Λιβύης για την ΑΟΖ των δύο χωρών, όσο και αν είναι σοβαρή εξέλιξη που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την εξέλιξη των ενεργειακών ζητημάτων της περιοχής αλλά και τις συνομιλίες για την λύση του προβλήματος της Λιβύης στο Βερολίνο, δεν φαίνεται ότι θα αλλάξει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Τουρκία αυτή την περίοδο, ιδιαίτερα μάλιστα αν ληφθούν υπόψη οι αντιδράσεις που αυτή προκάλεσε όπως αυτές της Ελλάδας, της Αιγύπτου αλλά και του ηγέτη των αντικυβερνητικών δυνάμεων Χάφταρ.
Με αυτά ως δεδομένα η Ελλάδα πρέπει να κινείται πάντα με προσοχή και ευελιξία και με την λογική να προβάλλει τις δυνατότητες που έχει, με την φιλοσοφία ότι πρέπει να πείθει ότι είναι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος, πράγμα δύσκολο υπό τις παρούσες συνθήκες, αλλά όχι ακατόρθωτο.
Φωτογραφία Yοu Tube
