Του Γιώργου Δημητρακόπουλου
Τα σημερινά Kυριακή 22 Οκτωβρίου 2023 πρωτοσέλιδα δύο τουλάχιστον έγκριτων εφημερίδων, της ΕΣΤΙΑΣ και της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, καταδεικνύουν ότι οι συνομιλίες με την Τουρκία έχουν φτάσει σε ένα αρκετά προχωρημένο στάδιο, και εμμέσως πλην σαφώς επιβεβαιώνουν την αποστροφή του λόγου του Πρωθυπουργού κ. Κ. Μητσοτάκη σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει σε τηλεοπτικό σταθμό στις 13 Ιουλίου 2023, σύμφωνα με την οποία, οι διαπραγματεύσεις περιλαμβάνουν και υποχωρήσεις, αποστροφή που είχε τότε ξεσηκώσει αρκετές αντιδράσεις. Η ύπαρξη κάποιων υποχωρήσεων, σε τομείς μεγάλης στρατηγικής σημασίας για τη χώρα μας, φαίνεται καθαρά απο το περιεχόμενο των πρωτοσέλιδων των δύο εφημερίδων , στο ένα εκ των οποίων, αυτό της ΕΣΤΙΑΣ γίνεται και αναφορά στο Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας που ιδρύθηκε ως αποτέλεσμα της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας το 1982 και έχει την έδρα του στο Αμβούργο ,στο οποίο προφανώς έχει αποφασιστεί ότι θα προσφύγουν απο κοινού Ελλάδα και Τουρκία όπως αναφέρει και η ΕΣΤΙΑ.
Χωρίς να παραγνωρίζεται η σημασία του περιεχομένου όποιων υποχωρήσεων έχουν ήδη γίνει, εφόσον έχουν γίνει ή όσον αφορά σε ενέργειες της γείτονος που έχουν γίνει ανεκτές σε μία σειρά απο τομείς, όπως ο τομέας έρευνας και διάσωσης, του F.I.R Αθηνών, του Εθνικού εναερίου χώρου , του μνημονίου Παπούλια-Γιλμάζ και της αποστρατικοποίησης, όπως αναφέρει η εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ,και που ως προς την αποστρατικοποίηση και τον αφοπλισμό νησιών υπογραμμίζει και η εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, αναμένοντας τις απαραίτητες διευκρινίσεις απο την πλευρά της Κυβέρνησης αλλά και τα απαραίτητα ερωτήματα απο την πλευρά της Αντιπολίτευσης, προς το παρόν σημασία έχει η επιλογή του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της Θάλασσας του Αμβούργου.
Με ποιο σκεπτικό επελέγη το εν λόγω Δικαστήριο, ιδιαίτερα μάλιστα αφού η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το δίκαιο της Θάλασσας αντί του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, ή ακόμη καλύτερα του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου της Χάγης ενώπιον του οποίου είχαν προσφύγει οι Φιλιππίνες εναντίον της Κίνας για δικαιώματα στη Νότια Θάλασσα της Κίνας και το 2016 δικαιώθηκαν με μία απόφαση που περιελάμβανε και ερμηνεία άρθρων της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, ερμηνεία που είναι σαφώς υπέρ των μέχρι σήμερα Ελληνικών θέσεων;
Και βέβαια ο τίτλος του Δικαστηρίου και το αντικείμενο του, δηλαδή το Δίκαιο της θάλασσας δικαιολογούν ως ένα βαθμό την επιλογή του εν λόγω Δικαστηρίου, αφού άλλωστε η Ελλάδα διαχρονικά δηλώνει ότι η μόνη διαφορά με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και κατ’ επέκταση της ΑΟΖ στο Αιγαίο, όμως αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται απολύτως λογικό κρύβει μία παγίδα. Πρόκειται για το άρθρο 298 παρ.1α της σύμβασης, σύμφωνα με το οποίο τα κράτη μπορούν να αποκλείσουν απο την δικαιοδοσία του Δικαστηρίου τρεις κατηγορίες και ειδικότερα εκείνη της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ κρατών των οποίων ακτές παρακείνται ή είναι απέναντι η μία στην άλλη. Είναι σαφές ότι το ζήτημα αυτό ενδιαφέρει άμεσα την Ελλάδα σε σχέση με τα γειτονικά της παράκτια κράτη.
Το θέμα αυτό είχε αναλύσει ο Δρ. Αντώνιος Αθανασίου στη εξαίρετη διδακτορική του διατριβή με θέμα “Η δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου του Αμβούργου στην επίλυση Διακρατικών Διαφορών” στην περίληψη της οποίας αναφέρεται μεταξύ άλλων, ότι τα οικονομικά μεγέθη , η ελευθερία διακίνησης ανθρώπων και πλοίων αποτελούν την κύρια οδό που ακολουθεί το Δικαστήριο, αφήνοντας μικρή επιρροή στο χώρο της οριοθέτησης θαλασσίων εννοιών όπως η υφαλοκρηπίδα, η ΑΟΖ και η οριοθεσία των βυθών , διατηρώντας την δυνατότητα αυτή μόνο για όσους μπορούν να την πραγματοποιήσουν δηλαδή τα ανεπτυγμένα οικονομικά και τεχνολογικά κράτη που οριοθετούν τις έννοιες αυτές εντός των πλαισίων των οικονομικών επιδιώξεων τους.
Παράλληλα δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι μία απόφαση δικαστηρίου που με βάση την περί δικαστηρίων κουλτούρα της Ελλάδας θα πρέπει να γίνει σεβαστή, σημαίνει στην ουσία ότι το“πικρό ποτήριον “ μιας διμερούς συμφωνίας που θα περιλαμβάνει και τις υποχωρήσεις στις οποίες αναφέρθηκε ο κ Πρωθυπουργός κ. Κ Μητσοτάκης και της εφαρμογής της, απέρχεται απο τον ίδιο και την Κυβέρνηση η οποία θα καλείται στο εξής να τηρήσει μια απόφαση διεθνούς δικαιοδοτικού οργάνου, την δικαιοδοσία του οποίου έχει προ πολλού αποδεχθεί δια της υπογραφής και της κύρωσης της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982,όπως επίσης και επι κυβερνήσεως κ. Κ. Σημίτη με τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής στο Ελσίνκι στην οποία περιλαμβάνεται και μάλιστα με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο, χωρίς βέβαια να προσδιορίζεται ποιο.
Προφανώς λοιπόν ο κ. Μητσοτάκης φοβάται την εδώ και χρόνια επαμφοτερίζουσα στάση της Τουρκίας που θα μπορούσε να δημιουργήσει επιπλοκές στην διαδικασία της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο και αποφεύγει κινήσεις όπως για παράδειγμα η επίσκεψη στο Ισραήλ- που θα μπορούσαν να δυναμιτίσουν το κλίμα που σήμερα επικρατεί και να αποτελέσουν για την γείτονα Τουρκία της οποίας η στάση υπέρ της Χαμάς την τοποθετεί αντίθετα στο Ισραήλ-” αφορμές” για να μεταβάλλει την άποψη της, σχετικά με την προσφυγή στο Δικαστήριο παρά τις ως σήμερα συζητήσεις.
Ως εκ τούτου με δεδομένους τους κινδύνους της πολιτικής της Τουρκίας μάλλον ο Πρωθυπουργός κ. Κ. Μητσοτάκης θα έπρεπε να σκεφτεί καλύτερα την προσφυγή σε δικαστήριο, όπου με βάση την υφιστάμενη νομολογία η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να δεχθεί είτε τροποποίηση είτε απώλεια κάποιων θέσεων της– όπως για παράδειγμα το εύρος των δέκα μιλίων του εθνικού εναερίου χώρου αν αυτό δεν συνοδεύεται με ταυτόχρονο εύρος δέκα μιλίων των χωρικών υδάτων της Ελλάδας – ενώ η Τουρκία θα κερδίσει κάποια. Αντ’ αυτού θα έπρεπε να εξαντλήσει τα περιθώρια των διμερών διαπραγματεύσεων, που ναι μεν είναι πιο επίπονες με βάση και την μέχρι σήμερα εμπειρία, αλλά θα μπορούσαν πλέον να διεξάγονται μέσα στο θετικό κλίμα που θεωρούμε ότι χαρακτηρίζει σήμερα τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις μετά την “Διπλωματία των Σεισμών” και άρα να επιφέρουν κάποιο θετικότερο αποτέλεσμα, όχι με την λογική των υποχωρήσεων, αλλά με την συμφωνία επί αρχών που διέπουν τις σχέσεις καλής γειτονίας που προβάλλονται απο το Διεθνές Δίκαιο και που ως εκ τούτου πρέπει να γίνονται σεβαστές και να οριοθετούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξάγεται κάθε διαπραγμάτευση.
*Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος.
*Ο Γιώργος Δημητρακόπουλος είναι διεθνολόγος, ανήκει στην παλαιότερη εκδοτική οικογένεια που δραστηριοποιείται στον περιφερειακό τύπο με την εφημερίδα Ελευθερία της Λάρισας. ‘Εχει διατελέσει σύμβουλος Πρωθυπουργού, σύμβουλος του υπουργού Εξωτερικών, διευθυντής της εφημερίδας ”Ελευθερία”, επί σειρά ετών Ευρωβουλευτής και Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σύμβουλος έκδοσης και αρθρογράφος της ”Ελευθεροτυπίας”.
