Της Μαρίνας Μπαμπαλιάρη
Το Σταυρόλεξο, αυτό το συναρπαστικό παιχνίδι που απαιτεί τον συνδυασμό του μυαλού και των γνώσεων, θα είναι πάντα στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων πολλών ανθρώπων ανά την υφήλιο . Σταυρόλεξο προσπαθούν να λύσουν αρκετοί άνθρωποι σε διάφορες φάσεις της καθημερινότητας τους αφού, σωστά,θεωρούν ότι η επίλυση των γρίφων που περιέχει, αποτελεί μία σημαντική πνευματική άσκηση με πολλές θετικές συνέπειες για τον νου, τη σκέψη και την μόρφωση τους.
Το πρώτο σταυρόλεξο έκανε την εμφάνιση του τον Δεκέμβριο του 1913 , στην εφημερίδα « Κόσμος» της Νέας Υόρκης.Γραμμένο από τον ευφυή και πολύ μορφωμένο δημοσιογράφο της εφημερίδας Arthur Wynne, το πρώτο αυτό σταυρόλεξο ήταν αρκετά διαφορετικό από τα σταυρόλεξα που βλέπουμε σήμερα , αφού το σχήμα του ήταν σχήμα ρόμβου και όχι τετράγωνο όπως των σημερινών, ενώ δεν υπήρχαν και τα γνωστά μαύρα τετραγωνάκια που είναι βασικό χαρακτηριστικό των σύγχρονων σταυρόλεξων.Ήταν όμως αρκετό για να ξετρελάνει στην κυριολεξία τους αναγνώστες της εφημερίδας δημιουργώντας έτσι στις ΗΠΑ ένα ρεύμα φίλων του σταυρόλεξου που είχε ως αποτέλεσμα την σε καθημερινή βάση δημοσίευση σταυρολέξων αλλά και την οργάνωση των βιβλιοθηκών αφού οι αναγνώστες έσπευδαν σε αυτές προκειμένου να αναζητήσουν στα λεξικά, μία λέξη που δεν μπορούσαν να θυμηθούν ώστε να ολοκληρώσουν την λύση του σταυρόλεξου.
Στην Αγγλία τα σταυρόλεξα πρωτοεμφανίστηκαν σύμφωνα με τις απόψεις ορισμένων το 1922 στο περιοδικό « Pearson’s» ενώ σύμφωνα με την εφημερίδα The Guardian εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην εφημερίδα The Sunday Express το 1925. Όμως ανεξάρτητα από σε ποιο έντυπο έκαναν την πρώτη εμφάνιση τους , τα σταυρόλεξα στην Αγγλία εξελίχθηκαν πολύ με αποτέλεσμα να υπάρχουν και αρκετά πιο δύσκολες και περιπεπλεγμένες εκδόσεις τους.
Στην Ελλάδα το πρώτο σταυρόλεξο δημοσίευσε το 1936 η εφημερίδα «Εστία».Όμως τα εύσημα για την πρώτη δημοσίευση σταυρόλεξου στα Ελληνικά πρέπει να αποδοθούν στην ομογενειακή εφημερίδα« Εθνικός Κήρυξ» της Νέας Υόρκης η οποία απo τον Ιανουάριο του 1925 καθιέρωσε την στήλη« Λεξιγρίφος» όπως ονομάστηκε τότε το σταυρόλεξο.
Στη «Εστία» το σταυρόλεξο θα καθιερώσει ο διακεκριμένος δημοσιογράφος της εποχής Κωνσταντίνος Κουκίδης ( 1891-1974) ο οποίος λόγω της μόρφωσης και του κοσμοπολίτικου χαρακτήρα του αλλά και του γεγονότος ότι ήταν ανταποκριτής πολλών ξένων εφημερίδων στην Αθήνα, γνώριζε και όλα τα σχετικά με την συγγραφή (κατασκευή) και τις δημοσιεύσεις σταυρολέξων σε άλλες χώρες της Ευρώπης και ιδιαίτερα στη Γαλλία όπου πρωτοπόρος των σταυρόλεξων ήταν ο Γαλλο-Εβραίος συγγραφέας και δημοσιογράφος Τριστάν Μπερνάρ, ο οποίος και θα προλογίσει μαζί με τον ‘Eλληνα συνάδελφο του λογοτέχνη Παύλο Νιρβάνα ,το βιβλίο που με τίτλο « Εγχειρίδιον Σταυρόλεξου»θα εκδώσει ο Κουκίδης με σκοπό να δώσει χρήσιμες πληροφορίες για την λύση των σταυρόλεξων στους ενδιαφερόμενους αναγνώστες.
Το παράδειγμα της« Εστίας» θα ακολουθήσουν και άλλες εφημερίδες με πρώτη την «Πρωία» η οποία θα δημοσιεύσει το πρώτο της σταυρόλεξο επίσης το 1936 ενώ άλλες εφημερίδες όπως η « Βραδυνή» και το « Ελληνικό Μέλλον» θα δημοσιεύσουν σταυρόλεξα ένα χρόνο μετά, το 1937. Τότε θα κάνουν και την πρώτη εμφάνιση τους και τα πρώτα εξειδικευμένα για σταυρόλεξα περιοδικά, το πρώτο με τίτλο «Το Σταυρόλεξο» τον Μάιο και το δεύτερο με τίτλο « Ο Γρίφος» τον Ιούνιο.
Από την ημέρα που έκαναν για πρώτη φορά την εμφάνιση τους τα σταυρόλεξα, ήταν προϊόντα της σκέψης και της ευφυίας των δημιουργών τους. Με την πρόοδο της τεχνολογίας ιδιαίτερα στον τομέα των ηλεκτρονικών υπολογιστών ,πολλοί διερωτήθηκαν αν ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής θα μπορούσε να προγραμματιστεί ώστε να δημιουργήσει ένα καλό σταυρόλεξο.Και ορισμένοι προγραμματιστές υπολογιστών το προσπάθησαν χωρίς όμως θεαματικά αποτελέσματα. Έτσι ακόμη και σήμερα που οι συγγραφείς σταυρόλεξων διαθέτουν πλούσιες σε λέξεις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων τα καλά σταυρόλεξα δημιουργούνται από μορφωμένους και ευφυείς ανθρώπους.
