Φωτογραφία Transcend media service: Αυτή είναι η πιο παλιά γνωστή φωτογραφία του Φιντέλ Κάστρο με τον Τσε Γκεβάρα μαζί.
Του Γιώργου Δημητρακόπουλου
Η Κούβα γιορτάζει σήμερα τα 60 χρόνια της Επανάστασης ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς του Φουλχένθιο Μπατίστα, εν μέσω εντελώς διαφορετικών συνθηκών που προσδιορίζονται από την σοβαρή οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα, στην ηγεσία της οποίας βρίσκεται από τον περασμένο Απρίλιο ο ηλικίας 58 χρονών διάδοχος του Ραούλ Κάστρο ,Μιγκέλ Ντίαζ Κανέλ, ο οποίος δεν είχε καν γεννηθεί όταν ξεκίνησε η Κουβανική Επανάσταση.
Διαφορετικές όμως είναι σήμερα σε σχέση με εκείνη την περίοδο και οι συνθήκες που χαρακτηρίζουν το Διεθνές σύστημα, οι βασικοί παράγοντες του οποίου παρακολουθούσαν τότε σχεδόν εμβρόντητοι, τον τρόπο με τον οποίο μία ομάδα ρομαντικών και στην ουσία αυτοδίδακτων επαναστατών κατάφερε να ανατρέψει μια από τις πιο στυγνές δικτατορίες στη Λατινική Αμερική.
Τα μηνύματα της Κουβανικής Επανάστασης ο ιστορικός ηγέτης της οποίας Φιντέλ Κάστρο έφυγε από την ζωή το 2016, ήταν αναμφισβήτητα πολλά και αφορούσαν και το εσωτερικό της χώρας και τις εξωτερικές της σχέσεις. Ο σοσιαλισμός όχι μόνο ως πολιτικο-οικονομικό σύστημα, αλλά ως στάση ζωής,ενέπνευσε τους ταλαιπωρημένους από τις αυθαιρεσίες σε όλα τα επίπεδα του δικτάτορα Μπατίστα και τους έδωσε τη δύναμη να ανταπεξέλθουν ακόμα και στις δυσκολίες που προέκυψαν από το embargo που επέβαλλαν στη χώρα οι ΗΠΑ, που δεν είδαν ποτέ με καλό μάτι τον Φιντέλ Κάστρο και τους επαναστάτες συντρόφους του.
Αυτή η αντίθεση των ΗΠΑ, οδήγησε όπως είναι γνωστό έναν εμβληματικό Πρόεδρο της χώρας τον John Kennedy να εγκρίνει τον Απρίλιο του 1961 την αποτυχημένη στρατιωτική επιχείρηση εναντίον του Φιντέλ Κάστρο, γνωστή ως η «Απόβαση στον Κόλπο των Χοίρων» ,οργανωμένη από την CIA με την βοήθεια Κουβανών παραστρατιωτικών, που μετά την επιτυχία της Επανάστασης και την ανατροπή του Μπατίστα, είχαν καταφύγει στις ΗΠΑ και κυρίως στην Πολιτεία της Φλόριντα, μαζί και με άλλους Κουβανούς αντιφρονούντες στο καθεστώς του Κάστρο .
Βλέποντας την αντίδραση των ΗΠΑ, αλλά και τις ευρύτερες διεθνείς εξελίξεις και ανατροπές εκείνης της περιόδου, η Κούβα θα οδηγηθεί στο ιστορικό « Κίνημα των Αδεσμεύτων» όπου θα διαδραματίσει σοβαρό ρόλο, παρά κάποιες διαφωνίες σχετικά με τον προσανατολισμό του κινήματος,ανάμεσα στον Φιντέλ Κάστρο και στον άλλο ισχυρό άνδρα του κινήματος τον Γιόζεφ Τίτο, τότε Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Θα την οδηγήσει ακόμα και σε μια πιο στενή σχέση με την τότε Σοβιετική Ένωση. Αυτή η σχέση στα πρώτα της βήματα, θα δοκιμαστεί σοβαρά τον Οκτώβριο του 1962 κατά την διάρκεια της γνωστής κρίσης των (Σοβιετικών) Βαλλιστικών Πυραύλων στην Κούβα στη διάρκεια της οποίας ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση έφθασαν στα πρόθυρα ενός νέου Πολέμου.
Όμως παρά τις κρίσεις και την πολεμική των ΗΠΑ, ο Φιντέλ Κάστρο και το καθεστώς του δεν θα κλονιστούν, αποτελώντας πηγή έμπνευσης και για άλλους σοσιαλιστές ηγέτες και κινήματα στη Λατινική και Νότιο Αμερική, με σημαντικότερα ίσως παραδείγματα τον Salvador Alliende στη Χιλή και το κίνημα των Sandinistas στη Νικαράγουα. Αν και οι αριστερές δυνάμεις στη Λατινική και Νότιο Αμερική αντιμετώπισαν την ισχυρή αντίδραση των ΗΠΑ και των ντόπιων αντιπάλων τους θα καταφέρουν να βρεθούν αρκετές φορές στην εξουσία σε διάφορες χώρες, όπως η Παραγουάη, η Βολιβία, η Αργεντινή, η Βενεζουέλα, η Βραζιλία και η Χιλή μετά την δικτατορία του Πινοσέτ που ανέτρεψε και εξόντωσε τον Salvador Alliende.
Σήμερα βέβαια η κατάσταση είναι αρκετά διαφορετική, αφού παρατηρείται μια στροφή προς τα δεξιά σε πολλές από τις χώρες η εξουσία των οποίων βρισκόταν στα χέρια Σοσιαλιστών, με τελευταίο παράδειγμα τη Βραζιλία όπου κατά μία παράξενη σύμπτωση σήμερα που στην Κούβα γιορτάζονται τα 60 χρόνια της Επανάστασης ,εκεί ορκίζεται και αναλαμβάνει τα καθήκοντα του ο νέος Πρόεδρος του οποίου οι απόψεις θεωρούνται αρκετά δεξιές.
Όμως και στην Κούβα παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια αλλαγές, με πρώτη την αποκατάσταση, έστω και μετ’εμποδίων,των διπλωματικών σχέσεων με τις ΗΠΑ επί Προεδρίας Ομπάμα, γεγονός που είχε θεωρηθεί ότι θα ανοίξει τον δρόμο και για αλλαγές στο εσωτερικό της χώρας. Ο σημερινός Πρόεδρος της Κούβας και η Κυβέρνηση του, θα θέσουν τον ερχόμενο Φεβρουάριο σε δημοψήφισμα το νέο Σύνταγμα της χώρας,το οποίο αν και δεν απαρνιέται τον Σοσιαλισμό,προβλέπει σημαντικές αλλαγές όπως το δικαίωμα στην ατομική ιδιοκτησία και την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, θυμίζοντας κατά έναν τρόπο το κινέζικο μοντέλο ανάπτυξης ,και πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό μπορεί να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα.
Όσες όμως αλλαγές και αν επέλθουν μετά και την ψήφιση του νέου συντάγματος , η σημασία της Κουβανικής Επανάστασης θα παραμείνει ζωντανή στην ιστορία, όπως παραμένουν ακόμα ζωντανά σε μια πλαγιά της οροσειράς Σιέρρα Μαέστρα,το αρχηγείο του Φιντέλ Κάστρο, το μικρό νοσοκομείο που έχτισε εκεί ο νεαρός τότε γιατρός Τσέ Γκεβάρα, το μικρό σπίτι που έμενε ο Κάστρο και το παράπηγμα στο οποίο στεγαζόταν η εφημερίδα « Ο Ελεύθερος Κουβανός» ( El Cubano Libre) που εξέδιδαν οι επαναστάτες.
