Της Μαρίνας Μπαμπαλιάρη
Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, μια δολοφονία πτυχές της οποίας δεν έχουν ακόμη φωτιστεί πλήρως αφού τα αρχεία του Βρετανικού υπουργείου εξωτερικών παραμένουν απόρρητα ακόμη και σήμερα και ως εκ τούτου οι λόγοι που οδήγησαν σ’αυτή αναζητούνται στα έγκατα των πολιτικών διεργασιών της περιόδου, των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων που ακριβώς λόγω αυτών συνέβαλαν στην απελευθέρωση των Ελλήνων από τον Οθωμανικό ζυγό ,και στους εσωτερικούς πολιτικούς ανταγωνισμούς που προκλήθηκαν γενικά και ειδικότερα, αφού κάθε μια από τις ξένες δυνάμεις προσπαθούσε χρησιμοποιώντας τους πολιτικούς της συμμάχους στην Ελλάδα, ν’αποκτήσει δεσπόζουσα θέση στη διαδικασία ίδρυσης του νέου Ελληνικού κράτους.
Ο Καποδίστριας έχοντας σαφή άποψη για την οργάνωση τις δομές και την πορεία του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, τόσο στο εσωτερικό όσο και στις εξωτερικές του σχέσεις, θεωρείτο για τις μεγάλες δυνάμεις και ιδιαίτερα για την Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία ένας σοβαρός και υπολογίσιμος αντίπαλος, τον οποίο δεν θα μπορούσαν να ελέγχουν, ως εκ τούτου συνιστούσε ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο στα ευρύτερα σχέδια τους. Υπό αυτή την έννοια η δολοφονία του Καποδίστρια δεν είναι απλά η δολοφονία ενός πολιτικού ηγέτη αλλά ενός ολόκληρου κράτους, του Ελληνικού, πριν καλά καλά ολοκληρωθεί η σύστασή του.
‘Ηταν ξημερώματα της 27ης Σεπτεμβρίου του 1831, ο κυβερνήτης συνοδευόμενος από δύο σωματοφύλακες ένας εκ των οποίων ήταν ο Κρητικός μονόχειρας Γιώργος Κοζώνης ,πήγαινε να παρακολουθήσει την Κυριακάτικη Θεία Λειτουργία στο Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο, γνωρίζοντας ότι κινδυνεύει, ωστόσο προχώρησε αγέρωχος στην είσοδο του Ναού, όταν τον πυροβόλησαν και τον μαχαίρωσαν θανάσιμα. Τον πυροβόλησαν “πισώπλατα” στο πίσω μέρος της κεφαλής και έπειτα τον μαχαίρωσαν. Οι Δολοφόνοι του ήταν οι Μαυρομιχαλαίοι. Ο Γεώργιος και ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης, γόνοι της ισχυρής οικογένειας της Μάνης.
Λέγεται ότι ο Γάλλος στρατηγός Gerard, διοικητής τότε του τακτικού στρατού που προσπάθησε να οργανώσει ο ίδιος ο Καποδίστριας, πρωτοστάτησε στο σχεδιασμό της συνωμοσίας. Μάλιστα δύο μήνες πριν από τη δολοφονία του, οι αξιωματικοί του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος στην Πελοπόννησο στις μεταξύ τους συζητήσεις δεν αμφέβαλλαν καθόλου, ότι πλησίαζε η ημέρα της δολοφονίας του Κυβερνήτη.
Η δολοφονία του Καποδίστρια είχε ως συνέπεια την ριζική αλλαγή της ροής, της πολιτικής, οικονομικής και διπλωματικής εξέλιξης της Ελλάδας. ‘Οπως είναι γνωστό τα βασικά στοιχεία της πολιτικής του Καποδίστρια είχαν ως αποτέλεσμα την δημιουργία ενός κράτους ανεξάρτητου και κυρίαρχου αλλά και αυτοδύναμου, το οποίο θα μπορούσε να επιλέγει τις διεθνείς συμμαχίες του με αποκλειστικό γνώμονα την εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων του. Η εξέλιξη αυτή δυσαρεστούσε για διαφορετικούς λόγους και την Αγγλία και την Γαλλία. Δυσαρεστούσε ακόμη και τους ‘Ελληνες προεστούς οι οποίοι επιθυμούσαν να έχουν τον πλήρη έλεγχο της εξουσίας ώστε να εξυπηρετούν τα πολιτικά και οικονομικά τους συμφέροντα και οι οποίοι ήθελαν με κάθε τρόπο για το λόγο αυτό να “απαλλαγούν” από τον Καποδίστρια και την πολιτική του.
Την επιχείρηση αυτή ανέλαβαν οι Μαυρομιχαλαίοι καθ’υπόδειξη των Γάλλων. Οι Μαυρομιχαλαίοι θα μείνουν στην ιστορία ως οι δολοφόνοι ενός σπουδαίου ‘Ελληνα, μιας διακεκριμένης πολιτικής προσωπικότητας της εποχής και της ανεξαρτησίας της Ελλάδας, πράγμα που ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης ζητώντας έλεος από τους αστυνομικούς ομολόγησε λίγο πριν πεθάνει από τη σφαίρα του μονόχειρα Κρητικού σωματοφύλακα του Καποδίστρια ” Δεν φταίω εγώ στρατιώτα άλλοι με έβαλαν”.
Οι πυροβολισμοί του Γεώργιου Κοζώνη του σωματοφύλακα στον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη ήταν για άμυνα, οι κάτοικοι του Ναυπλίου έπιασαν τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη εξοργισμένοι και τον αποτελείωσαν,το πτώμα του το πέταξαν στο λιμάνι.
Ο έτερος δολοφόνος Γεώργιος Μαυρομιχάλης μετά από κυνηγητό κατέφυγε στη Γαλλική Πρεσβεία και παραδόθηκε στις αρχές για να δικαστεί καθώς ο κόσμος ήταν εξαγριωμένος και απειλούσε να κάψει την Γαλλική Πρεσβεία.
Ο κυβερνήτης χαροπάλευε, ετοιμοθάνατος μεταφέρθηκε σε ένα φαρμακείο που βρισκόταν δίπλα στο Ναό,όπου και εξέπνευσε. Ο προσωπικός του γιατρός και φίλος του Σπύρος Καρβελάς ήταν κοντά του,πρόλαβε να τον εξετάσει,εκείνος συνέταξε και την σχετική έκθεση που αποτελεί ιστορικό ντοκουμέντο και σύμφωνα με αυτή ο θάνατος του Καποδίστρια προήλθε από οξύ τραύμα στην ινιακή χώρα και στη δεξιά κοιλιακή χώρα. Το άψυχο σώμα του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος μεταφέρθηκε από το πλήθος στο Κυβερνείο του Ναυπλίου.
Την νεκροψία πραγματοποίησαν δύο ώρες μετά το θάνατό του, οι γιατροί Σ. Καρβελάς, Δ. Τράιμπερ, Α. Παπαδόπουλος- Βρεττός και Ν. Μαράτος, ενώ αμέσως μετά ακολούθησε η ταρίχευση του, από τον φίλο του Ιταλό Φιλέλληνα Βονιφάτιο Βοναφίν, ο οποίος τοποθέτησε τα σπλάχνα του σε πολυτελή θήκη και έπειτα τα έθαψαν στο Άγιο Βήμα της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνος.
Το άψυχο σώμα μεταφέρθηκε σε γυάλινο φέρετρο και τοποθετήθηκε σε μαρμάρινο υπόβαθρο στην είσοδο του Κυβερνείου. Για 40 μέρες εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα όπου πλήθος κόσμου από όλη τη χώρα έσπευσε να το τιμήσει . Έξι μήνες αργότερα μεταφέρθηκε με ρώσικο πολεμικό πλοίο στο νησί όπου γεννήθηκε. Τη λατρεμένη του Κέρκυρα. Η ταφή του έγινε στον οικογενειακό τάφο στο Μοναστήρι της Παναγίας, με τη λιτή επιγραφή “Ιωάννης Καποδίστριας Κυβερνήτης της Ελλάδας”.
Αν ο Ιωάννης Καποδίστριας δεν είχε δολοφονηθεί και είχε ολοκληρώσει το έργο του είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα θα είχε ακολουθήσει διαφορετική πορεία. Και μόνο η εγκαθίδρυση της Μοναρχίας με τους εκλεκτούς των μεγάλων δυνάμεων , ξένους Μονάρχες, έφερε πολλά δεινά, όπως απέδειξε η ιστορία στη χώρα. Η Ελλάδα που δυστυχώς ακόμη και σήμερα διέρχεται μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας της, έχει πολλά να διδαχθεί από την προσωπικότητα, το έργο και τις συνθήκες της δολοφονίας του Ιωάννη Καποδίστρια.
Φωτογραφία : Η δολοφονία του Καποδίστρια στο Ναύπλιο 27 Σεπτεμβρίου 1831 ,Ελαιογραφία του Χαράλαμου Παχή 1872 Συλλογή Μουσείου Καποδίστρια http://capodistriasmuseum.com
