Του Γιώργου Δημητρακόπουλου
Μία πρόσφατη δήλωση του Ρώσου Αναπληρωτή Υπουργού Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Denis Khromov, στο Ρωσικό ειδησεογραφικό Πρακτορείο ειδήσεων Novosti, σύμφωνα με την οποία η αρμόδια για τα όρια της υφαλοκρηπίδας Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών, επεξεργάζεται το νέο Ρωσικό αίτημα για την επέκταση της υφαλοκρηπίδας που της αντιστοιχεί στην Αρκτική, πέραν των 200 μιλίων και μάλλον θα υποβάλλει τις προτάσεις και συστάσεις της στην διάρκεια της επόμενης συνόδου της ,τις δύο πρώτες εβδομάδες του Ιουλίου, επαναφέρουν για μία ακόμη φορά σε συνδυασμό και με την δημοσιοποίηση του νέου Ρωσικού κανονισμού για την ναυσιπλοΐα στην Βόρεια θαλάσσια οδό (Northern Sea Route), το ζήτημα της Ρωσικής στρατηγικής και επιδιώξεων στην πλούσια σε ανεκμετάλλευτα προς το παρόν κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου στην περιοχή της Αρκτικής ( έχει υπολογιστεί ότι εκεί βρίσκεται το 30% των παγκόσμιων ανεκμετάλλευτων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και το 10% των παγκόσμιων ανεκμετάλλευτων κοιτασμάτων πετρελαίου).
Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα θέματα σχετικά με την υφαλοκρηπίδα, στην οποία η Ρωσία, που όπως είναι γνωστό έχει υπογράψει και κυρώσει την Σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας του 1982, υπέβαλλε το αίτημα της για την επέκταση των ορίων της υφαλοκρηπίδας της στην Αρκτική είναι ο ένας από τους τρεις θεσμούς που δημιουργήθηκαν από την Εν λόγω Σύμβαση ( οι άλλοι δύο είναι : Το διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας και η Διεθνής Αρχή για τον βυθό της θάλασσας),και έχει δύο σημαντικές αρμοδιότητες προκειμένου να αποφαίνεται για αιτήματα παρακτίων κρατών για την επέκταση της Υφαλοκρηπίδας τους πέραν των 200 μιλίων. Η πρώτη αφορά την αξιολόγηση του αιτήματος για την επέκταση της υφαλοκρηπίδας και η δεύτερη αφορά την παροχή επιστημονικής και τεχνικής βοήθειας στο παράκτιο κράτος στη διάρκεια της προετοιμασίας υποβολής του σχετικού αιτήματος.
Το Ρωσικό αίτημα που επί του παρόντος εξετάζει η Επιτροπή είχε υποβληθεί το 2015 και είναι το δεύτερο τέτοιο αίτημα. Το πρώτο είχε υποβληθεί το 2001 και είχε απορριφθεί με την αιτιολογία ότι δεν υποστηριζόταν από ικανοποιητικά γεωλογικά και γεωφυσικά στοιχεία. Βέβαια ο λόγος για την υποβολή των δύο Ρωσικών αιτημάτων παραμένει ο ίδιος και δεν είναι άλλος από την διεκδίκηση ενός τμήματος της υφαλοκρηπίδας στην Αρκτική λόγω των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου που βρίσκονται εκεί και που περιλαμβάνει δύο υποθαλάσσιες κορυφογραμμές με την ονομασία Mendeleyed και Lomonosov. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι την κορυφογραμμή Lomonosov, είχαν ανακαλύψει το 1949 Ρώσοι επιστήμονες μετά από αρκετές αποστολές και της έδωσαν το όνομα του Michael Lomonosov, διακεκριμένου Ρώσου φυσιοδίφη και εκπροσώπου της Ρωσικής Κοινότητας της Αρκτικής.
Η κορυφογραμμή αυτή εκτείνεται από τα νησιά στη θαλάσσια περιοχή της Σιβηρίας ως το νησί Ellesmere που βρίσκεται στο αρχιπέλαγος του Καναδά και είναι το τρίτο μεγαλύτερο από τα νησιά που ανήκουν στη χώρα. Η Ρωσία βασίζει το αίτημα για επέκταση της υφαλοκρηπίδας της στην Αρκτική στην άποψη ότι η κορυφογραμμή Lomonosov αποτελεί προέκταση του βυθού και της υφαλοκρηπίδας της Σιβηρίας, αφού μία τέτοια απόδειξη συνιστά τον βασικό λόγο για τον οποίο το αίτημα της θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από την αρμόδια Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών. Φυσικά για το ίδιο ζήτημα έχει δραστηριοποιηθεί και ο Καναδάς ο οποίος το 2013 είχε υποβάλλει αίτημα για επέκταση της υφαλοκρηπίδας του ενώ μετά την διεξαγωγή ερευνών υπέβαλλε το 2018 νέο πιο ολοκληρωμένο σχετικό αίτημα αύξησης των ορίων της υφαλοκρηπίδας του σε έκταση στην οποία περιλαμβάνονται και τμήματα των κορυφογραμμών Lomonosov και Mendeleyev.
Όπως ήταν μάλλον αναμενόμενο αντίστοιχο αίτημα επέκτασης των ορίων της υφαλοκρηπίδας της σε περιοχή που περιλαμβάνει όλη σχεδόν την κορυφογραμμή Lomonosov είχε υποβάλλει το 2014 και η Δανία εκμεταλλευόμενη και τα κυριαρχικά της δικαιώματα στη Γροιλανδία. Από τις άλλες δύο χώρες με ακτές στην Αρκτική, η Νορβηγία είχε υποβάλλει αίτημα επέκτασης της υφαλοκρηπίδας της το 2006 για περιοχές στη θάλασσα του Barents , στον Αρκτικό Ωκεανό και στη δική της θαλάσσια περιοχή και έλαβε τις συστάσεις και τις προτάσεις της Επιτροπής το 2009, ενώ οι ΗΠΑ επειδή δεν έχουν υπογράψει και κυρώσει την Σύμβαση για Δίκαιο της θάλασσας δεν έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν σχετικό αίτημα για την επέκταση της υφαλοκρηπίδας τους στην αρμόδια Επιτροπή του ΟΗΕ.
Οι προτάσεις και συστάσεις της Επιτροπής για το αίτημα της Ρωσίας αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Και τούτο διότι ανεξάρτητα από το αν θα ικανοποιούν ή όχι το Ρωσικό αίτημα θα συνιστούν ένα σημαντικό προηγούμενο όχι μόνο για την τεκμηρίωση αιτημάτων επέκτασης των ορίων της υφαλοκρηπίδας παρακτίων κρατών αλλά και για την οριοθέτηση της σε περιπτώσεις που αυτό δεν έχει συμβεί ακόμη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα έχει επίσης η διαπίστωση των επιπτώσεων που οι προτάσεις και οι συστάσεις θα έχουν , ιδιαίτερα στην περίπτωση που θα είναι θετικές ως προς το Ρωσικό αίτημα, σχετικά με τα θέματα των ΑΟΖ. Δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι, κατ’ αναλογία, η απόφαση του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου της Χάγης για την υπόθεση των Φιλιππίνων κατά της Κίνας για τη «συμπεριφορά» της δεύτερης στη Νότια Σινική θάλασσα συνιστά ένα σημαντικό προηγούμενο για τα ζητήματα της εφαρμογής του δικαίου της θάλασσας.
