Του Γιώργου Δημητρακόπουλου
Η Ρωσία αναγνώρισε τελευταία τα Σκόπια με την νέα συνταγματική τους ονομασία «Βόρεια Μακεδονία», που όπως είναι γνωστό κατοχυρώθηκε μετά την σύναψη και κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών, από τα Κοινοβούλια της Ελλάδας και των Σκοπίων ( ως Βόρεια Μακεδονία) αντίστοιχα, παρά τις δηλώσεις και του Ρώσου Προέδρου V. Putin αλλά και άλλων Ρώσων υψηλά ιστάμενων αξιωματούχων, για την αντίθεση τους στη Συμφωνία αυτή.
Η Ρωσία βέβαια, ήταν η πρώτη μεγάλη χώρα που το Αύγουστο του 1992 είχε αναγνωρίσει τα Σκόπια με την ονομασία « Δημοκρατία της Μακεδονίας» και δεν είχε ποτέ δεχθεί ή χρησιμοποιήσει την ονομασία « FYROM», παρά το γεγονός ότι η ονομασία αυτή είχε γίνει αποδεκτή διεθνώς, ως ενδιάμεση λύση, ιδιαίτερα μετά την υπογραφή της ενδιάμεσης Συμφωνίας το 1995 , μέχρι την οριστική διευθέτηση του προβλήματος.
Η αντίδραση της Ρωσίας στην Συμφωνία των Πρεσπών όπως είναι γνωστό, υπήρξε έντονη και διαρκής με τον Πρόεδρο της χώρας, αλλά και άλλους υψηλά ιστάμενους αξιωματούχους να χαρακτηρίζουν την Συμφωνία προϊόν πιέσεων που ασκήθηκαν από «εξωτερικούς παράγοντες» και να αμφισβητούν την νομιμότητα της παραπέμποντας, αφενός στο μεγάλο ποσοστό αποχής στο δημοψήφισμα που διεξήχθη στα Σκόπια για την Συμφωνία και αφετέρου στις πολιτικές αναταράξεις που η σύναψη και κύρωση της επέφερε στην Ελλάδα ( παραίτηση Υπουργού Άμυνας Καμένου και μεγάλες διαδηλώσεις κατά της Συμφωνίας).
Παράλληλα η Ρωσία έχει ζητήσει την επανεξέταση του θέματος από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, παραπέμποντας στα οριζόμενα από τις αποφάσεις 845 και 817 του Συμβουλίου Ασφαλείας το 1993 αποφάσεις, που μαζί με την προτροπή προς τις δύο πλευρές ( Ελλάδα-Σκόπια) για συνέχιση των προσπαθειών τους για την εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα, υπογραμμίζουν και το σημαντικό ρόλο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας, στην διαδικασία αυτή.
Η αναγνώριση όμως πρόσφατα των Σκοπίων με το νέο συνταγματικό τους όνομα « Βόρεια Μακεδονία», συνιστά και έστω σιωπηρή αποδοχή από την Ρωσία της Συμφωνίας των Πρεσπών, αφού μέσα από τη σύναψη και κύρωση αυτής της Συμφωνίας, κατοχυρώθηκε η νέα συνταγματική ονομασία των Σκοπίων. Κατ’ επέκταση η αναγνώριση «ακυρώνει» και τα όσα περί επαναφοράς του θέματος στο Συμβούλιο Ασφαλείας έχουν αναφέρει Ρώσοι αξιωματούχοι (βλ. ανακοίνωση του Ρωσικού ΥΠΕΞ τον Ιανουάριο 2019), αφού η στην ουσία αποδοχή της Συμφωνίας των Πρεσπών, την οποία συνεπάγεται η αναγνώριση, υποδηλώνει και αποδοχή του γεγονότος ότι εκλείπει και το πρόβλημα που έθετε η Ρωσία.
Το ερώτημα όμως που προκύπτει, αφορά στον λόγο ή στους λόγους που οδήγησαν την Ρωσία να προχωρήσει στην αναγνώριση αυτή, ιδιαίτερα μάλιστα αφού ο Πρόεδρος Putin είχε δηλώσει τελευταία, λίγο πριν την επίσημη επίσκεψη του στη Σερβία, την αντίθεση του στην προσχώρηση των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ που θα επακολουθούσε μετά την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών και είχε επικρίνει τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, ότι αποσταθεροποιούν τα Βαλκάνια με την προσπάθεια τους να εδραιώσουν την δεσπόζουσα θέση τους στην περιοχή, υπονοώντας ότι η Συμφωνία είναι ένα από τα «οχήματα» για την επίτευξη του στόχου αυτού.
Αν και ορισμένοι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι δεν αντιτίθενται στην ονομασία «Βόρεια Μακεδονία» αλλά στην προσχώρηση των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, γεγονός που είναι πλέον αδύνατον να μεταβληθεί, τα αίτια αυτής της αλλαγής στη στάση της Ρωσίας, θα πρέπει μάλλον να αναζητηθούν στην τεταμένη ατμόσφαιρα που επικρατεί στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων με πρώτη την σύμμαχο της Σερβία, με τις συνεχείς διαδηλώσεις με κύριο αίτημα πολιτικές αλλαγές που μπορεί σύντομα να επέλθουν.
Το ενδιαφέρον της Ρωσίας για τα Βαλκάνια έχει βαθιές ιστορικές ρίζες και δεν πρόκειται να μεταβληθεί. Ως εκ τούτου η Ρωσία επιθυμεί , προφανώς , να διατηρεί τις παρεμβατικές και μεσολαβητικές της δυνατότητες, πράγμα που σημαίνει, ότι δεν πρέπει να είναι μέρος κανενός εκ των προβλημάτων που υπάρχουν στην περιοχή. Με την επίμονη αντίθεση της στη Συμφωνία των Πρεσπών κινδύνευε να μετατραπεί σε μέρος του προβλήματος με όσες συνέπειες μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να έχει.
Επέλεξε έτσι την αλλαγή στάσης μέσω της αναγνώρισης των Σκοπίων με το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» και την ως εκ τούτου αποδοχή της Συμφωνίας των Πρεσπών, με στόχο να αντιστρέψει την πιθανή δυσμενή εξέλιξη σε βάρος της και να προστατέψει την παρεμβατική δυνατότητα και ισχύ της.
