Του Θεόδωρου Καρυώτη
Η Ελλάδα, δυστυχώς, από την δεκαετία του 1950 ακολουθεί ως επί το πλείστον μία παθητική εξωτερική πολιτική, αποφεύγοντας να αναλάβει η ίδια τολμηρές πρωτοβουλίες και αντιδρώντας συχνά στις πρωτοβουλίες των άλλων.
Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να δοθεί πέρας σε αυτή την παθητική στάση μας και να οριοθετήσουμε την ΑΟΖ της Ελλάδας με αυτή της Αιγύπτου. Ήρθε η ώρα ο πρόεδρος Σίσι να προχωρήσει στην υπογραφή της συμφωνίας, που ήδη βρίσκεται στο συρτάρι ανυπόγραφη και από τις δυο πλευρές. Ακόμα και οι γεωγραφικές συντεταγμένες είναι έτοιμες να σταλούν στον ΟΗΕ.
Η αξιοθρήνητη ιστορία με την Αίγυπτο!
Έχω, επανειλημμένα, γράψει γι’ αυτό το θέμα αλλά αξίζει να υπενθυμίσουμε το ιστορικό του.
Η οριοθέτηση με την Αίγυπτο ξεκίνησε στραβά από την αρχή, όταν η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή αποφάσισε να αρχίσει συζητήσεις με την κυβέρνηση της Αιγύπτου, που ακολουθούσε μια απόλυτα φιλοτουρκική πολιτική, το 2009. Η Ελλάδα έκανε ένα τραγικό λάθος, διότι άρχισε τις συνομιλίες της με την Αίγυπτο χωρίς να πάρει κάποια ρητή και σαφή διαβεβαίωση από αυτήν ότι θα δοθούν πλήρη δικαιώματα στο Καστελόριζο και στην Στρογγύλη. Η Ελλάδα δέχθηκε ένα χαστούκι από του Αιγυπτίους όταν αυτοί ενημέρωσαν την ελληνική πλευρά ότι θα αρχίσουν συνομιλίες για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με τη Τουρκία, παρότι η Αίγυπτος δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Τουρκία! Θα μπορούσε να διαθέτει θαλάσσια σύνορα, μόνο αν δεν αναγνωρισθούν τα δικαιώματα του Καστελόριζου και της Στρογγύλης.
Έτσι, η Αίγυπτος ενημέρωσε την ελληνική πλευρά ότι θα διεξήγαγε συνομιλίες μαζί της στο Κάιρο στις 20 Ιουνίου του 2009 και αμέσως μετά, στις 22 Ιουνίου, με τη τουρκική πλευρά! Η τότε Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Ντόρα Μπακογιάννη, αντί να προβεί σε έντονη διαμαρτυρία γι’ αυτή την αιγυπτιακή θέση, που παραβιάζει ξεκάθαρα το Δίκαιο της Θάλασσας, μετέβη στη συνάντηση στις 20 Ιουνίου γνωρίζοντας ότι δυο μέρες αργότερα Αιγύπτιοι και Τούρκοι θα κάθονταν στο ίδιο τραπέζι. Η συνάντηση των Τούρκων με τους Αιγύπτιους πραγματοποιήθηκε αλλά, ευτυχώς, χωρίς επιτυχία.
Πρέπει να επισημάνουμε εδώ ότι η Ελλάδα ασχολήθηκε, για πρώτη φορά, με την κυπριακή ΑΟΖ το 2003, όταν η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ζήτησε από την κυπριακή κυβέρνηση να μην προβεί σε πλήρη οριοθέτηση με την Αίγυπτο. Συγκεκριμένα ο Πρωθυπουργός Κ. Σημίτης και ο Υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου ζήτησαν από την Κύπρο να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Αίγυπτο 8 ν.μ. πριν την σωστή οριοθέτηση, ώστε να μη φανεί η πλήρης επήρεια του συμπλέγματος του Καστελόριζου και δημιουργηθεί έτσι πρόβλημα με την Τουρκία!
Αυτό το πληροφορηθήκαμε, οκτώ χρόνια αργότερα, στις 11 Ιουλίου 2011, από μια τηλεοπτική συνέντευξη του πρώην υπουργού της κυπριακής κυβέρνησης, κ. Νίκου Ρολάνδη, που εξήγησε τι του είχε ζητήσει η τότε ελληνική κυβέρνηση:
«Εάν δεχθούμε την ελλαδική θέση ότι το Καστελόριζο έχει πλήρη επήρεια στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας τότε η μέση γραμμή θα είναι εδώ. Εάν δεχθούμε την τουρκική θέση ότι το Καστελόριζο δεν έχει επήρεια, τότε η γραμμή είναι αλλού. Για αποφυγή των προβλημάτων αυτών προτρέπουμε την κυπριακή πλευρά όπως διορθωθούν οι συντεταγμένες και τα σύνορα δυτικά να σταματήσουν μέχρι 14 ν.μ. πιο μέσα από εκεί που έχουν συμφωνηθεί, ούτως ώστε να αποφευχθούν οι οποιεσδήποτε επιπλοκές με γείτονες χώρες.»
Είναι γνωστό ότι ο Κύπριος εμπειρογνώμων, σε θέματα ΑΟΖ και υδρογονανθράκων, Σόλων Κασίνης επαναλαμβάνει συνεχώς ότι «Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει τάχιστα στην οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της με την Αίγυπτο». Εκείνο, όμως, που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι ότι κάθε φορά που γίνονται συζητήσεις για την οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο, οι Αιγύπτιοι αντιπροτείνουν στην ελληνική αντιπροσωπεία «Κάντε εσείς πρώτα οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κύπρο και μετά εμείς θα ακολουθήσουμε.»
Αυτή την στιγμή, προτεραιότητα για την ελληνική εξωτερική πολιτική θα πρέπει να είναι τίποτε άλλο από την οριοθέτηση της ΑΟΖ της Ελλάδας με αυτή της Αιγύπτου. Θα αποτελέσει μια μεγάλη εθνική επιτυχία του Αλέξη Τσίπρα, να πείσε τον φίλο του και Πρόεδρο της Αιγύπτου Στρατηγό Σίσι να υπογράψουν, επιτέλους, την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών και να στείλουν τις γεωγραφικές συντεταγμένες στον ΟΗΕ.
Η οριοθέτηση, με βάση την μέση γραμμή, φαίνεται στον επόμενο χάρτη.
ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΟΖ ΕΛΛΑΔΑΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ
Η Αίγυπτος αυτή την περίοδο είναι ο μεγαλύτερος παίκτης στο πεδίο των υδρογονανθράκων και τώρα της δίδεται η ευκαιρία, ιδιαίτερα μετά και τις τελευταίες εξελίξεις στην Κυπριακή ΑΟΖ, να προστατεύσει τα θαλάσσια σύνορά της οριοθετώντας την ΑΟΖ της με αυτή της Ελλάδας. (Έχει ήδη οριοθετήσει τις θάλασσές της με την Σαουδική Αραβία, την Κύπρο και το Ισραήλ).
Η Αθήνα, με τις ραγδαίες γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα του Ισραήλ και να οριοθετήσει αντί να ανακηρύξει ΑΟΖ. Έχει ήδη, ανεπίσημα οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ της με την Λιβύη που έχει γίνει αποδεκτή από την ExxonMobil και την TOTAL μια και τα δύο οικόπεδα που ζήτησαν για έρευνα είναι αυτά που συνορεύουν με την Λιβύη.
Αυτή η οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα σε Ελλάδα και Αίγυπτο θα κλιμακώσει βραχυπρόθεσμα την ένταση με την Τουρκία, αλλά τελικά μετά τους πρώτους βρυχηθμούς της η Άγκυρα θα αναγκασθεί να προσφύγει στην Χάγη ζητώντας από το Διεθνές Δικαστήριο να της δώσει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο. Τότε η Ελλάδα δεν πρέπει να δεχθεί την προσφυγή στην Χάγη, παρά μόνον εάν η Τουρκία αποδεχτεί να γίνει οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στις δύο χώρες, χωρίς να εξεταστούν και άλλες διαφορές που υφίστανται εμμονικά μόνο στο μυαλό της Αγκυρας.
Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα, καταγράφονται μεγάλες αντιρρήσεις για τη σκοπιμότητα προσφυγής στην Χάγη.
Το κύριο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι αυτό του Καστελόριζου και της Στρογγύλης, διότι το Δικαστήριο, σε περιπτώσεις που ένα νησάκι βρίσκεται μπροστά σ’ ένα τεράστιο ηπειρωτικό χώρο ενός άλλου κράτους, ποτέ δεν δίνει «πλήρη επήρεια» σε αυτό το νησάκι. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε η Ελλάδα δεν θα έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο. Γι’ αυτό το λόγο η απραξία των κυβερνήσεων της Ελλάδας τα τελευταία 30 χρόνια να μην ανακηρύξουν ΑΟΖ και να προχωρήσουν σε ταυτόχρονη οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο και την Κύπρο αποτελεί μια αδικαιολόγητη αμέλεια.
Παρότι το θέμα της Χάγης έχει διαιρέσει τους Έλληνες ειδικούς σε «νικητές και ηττημένους», προσωπικά δεν πιστεύω ότι αυτό είναι η ουσία του ζητήματος. Το Δικαστήριο εκδίδει «αποφάσεις» που όλα τα κράτη οφείλουν να αποδεχθούν, ανεξάρτητα εάν έχασαν ή κέρδισαν. Στη τελευταία του απόφαση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Ρουμανία και στην Ουκρανία, έχασε η Ουκρανία, πού είχε « ελληνικές» θέσεις και κέρδισε η Ρουμανία που είχε «τουρκικές» θέσεις. Σημασία έχει ότι μια απόφαση της Χάγης θα επιλύσει την ελληνοτουρκική διένεξη και η Ελλάδα δεν θα κινδυνεύει από τον τουρκικό επεκτατισμό, θα είναι ελεύθερη να κάνει γεωτρήσεις για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, να μπορεί να αξιοποιήσει στο έπακρον την αλιευτική της δυνατότητα και να χρησιμοποιήσει τον εναέριο χώρο της ΑΟΖ για αιολική ενέργεια.
Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν «προδότες» όσους προτείνουν προσφυγή στη Χάγη λησμονώντας ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου επέμεναν ότι η διένεξή μας με την Τουρκία έπρεπε να καταλήξει στη Χάγη.
Ο καθηγητής Ηλίας Κουσκουβέλης, σε μία πρόσφατη συνέντευξή του στον δημοσιογράφο Γιώργο Σαχίνη στο “ΚρήτηTV” εξήγησε με εξαιρετικό τρόπο τις βλέψεις και απόψεις της Τουρκίας:
« Η γειτονική μας χώρα δεν μπορεί να διεκδικήσει στη βάση του ισχύοντος διεθνούς δικαίου, του γενικού ή του δικαίου της θάλασσας. Συνεπώς, προσφεύγει σε δημιουργία εννοιών όπως των ζωτικών συμφερόντων, που συνδέονται με καθεστώτα των αρχών του προηγούμενου αιώνα, όπως το ναζιστικό καθεστώς. Οι ναζί μιλούσαν για ζωτικό χώρο και η έννοια της ζωτικότητας του χώρου πέρασε στην γειτονική μας χώρα».
Βέβαια, ο καθηγητής κάνει ένα βήμα παραπάνω και εξηγεί:
«Δυστυχώς το 1996, στην περίφημη Διακήρυξη της Μαδρίτης αναφέρθηκε ο όρος ζωτικό συμφέρον και εκεί κάποιοι δεν πρόσεξαν την συγκεκριμένη διατύπωση. Τώρα, πάρα πολύ αθώα, οι Τούρκοι διαρκώς αναφέρονται στην «Γαλάζια Πατρίδα» και μου είχε προξενήσει εντύπωση η συχνότητα της χρήσης του συγκεκριμένου όρου. Τον βλέπουμε να μετατρέπεται σε άσκηση και ξαφνικά θα έρθουν να μας πουν ότι η Τουρκία είναι μεγάλη σε όγκο και δεν μπορεί να αποκλείεται από νησιά σαν την Χίο, την Λέσβο, την Σάμο ή την Ρόδο και βέβαια το Καστελόριζο. Η υφαλοκρηπίδα της που καταγράφεται σε χάρτες τουρκικής προέλευσης φτάνει ως την Μύκονο, στην μέση του Αιγαίου. Στην Κρήτη δεν έχουν διεκδικήσεις στο βόρειο τμήμα της, αλλά η τουρκική υφαλοκρηπίδα περνά ξυστά από την ανατολική Κρήτη, από τον νομό Λασιθίου και κατεβαίνει μέχρι την Λιβύη».
Όταν οι Τούρκοι φτάσουν κάποτε στην Χάγη, θα υπενθυμίζουν στους δικαστές αυτές τις θέσεις τους για να τους πείσουν ότι δικαιούνται να πάρουν κάτι από τις δικές μας θάλασσες σφετεριζόμενοι και το όνομα της «Γαλάζιας Πατρίδας», όταν η Ελλάδα αναπνέει από την θάλασσα από αρχαιοτάτων χρόνων, ενώ η ιστορία της Τουρκίας σχετίζεται μόνο με το χερσαία εδάφη της.
Βέβαια, αυτό που δεν έχει υποπέσει στην αντίληψή μας είναι το γεγονός ότι η Τουρκία δεν θα αποδεχτεί την απόφαση της Χάγης, ανεξάρτητα πόσο θετική θα είναι για τα συμφέροντά της, διότι δεν θα δεχτεί ποτέ να επιλυθεί η ελληνοτουρκική διένεξη. Ολόκληρη η φιλοσοφία του νεοθωμανικού κράτους βασίζεται στην ύπαρξη ενός μόνιμου εχθρού στα δυτικά τους και έτσι θα ακολουθήσει την γραμμή της Κίνας μη συμμορφούμενη με την απόφαση της Χάγης. Αυτό, αναμφίβολα θα είναι μια εξωφρενική ενέργεια, διότι η Κίνα αγνοεί την απόφαση της Χάγης, επειδή υπέστη μια βαριά ήττα, ενώ η Τουρκία δεν θα εφαρμόσει μια απόφαση που, πιθανώς, θα είναι ευνοϊκή γι’ αυτήν.
