Της Μαρίνας Μπαμπαλιάρη
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 1985 και για κάθε χρόνο, είχε καθιερώσει τον θεσμό της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης». Πρόκειται για μία ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία που έχει ως στόχο την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και του ιστορικού πλουραλισμού της Ευρώπης και φυσικά την προσέλκυση επισκεπτών στις πόλεις που θα φέρουν τον τίτλο αλλά και την γενικότερη ανάπτυξη τους.
Σύμφωνα με τον σχετικό κανονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κάθε πόλη που φιλοδοξεί να επιλεγεί ως «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», έχει υποχρέωση , με την κατάθεση της υποψηφιότητας της , να υποβάλλει και ειδικό φάκελο με το προτεινόμενο πολιτιστικό πρόγραμμα της, το οποίο πρέπει να έχει Ευρωπαϊκό προσανατολισμό, να προβλέπει την συμμετοχή των κατοίκων της πόλης σε διάφορες εκδηλώσεις στα πλαίσια του προγράμματος και να περιλαμβάνει δράσεις που θα συμβάλλουν στην παραπέρα ανάπτυξη της πόλης και της ευρύτερης περιοχής στην οποία αυτή βρίσκεται.
Η Αθήνα , Θεσσαλονίκη, η Φλωρεντία και η Στοκχόλμη είναι μερικές από τις πόλεις, στις οποίες είχε απονεμηθεί ο τίτλος της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Της Ευρώπης». Τα τελευταία χρόνια όμως η προσοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απονομή του τίτλου, άρχισε να στρέφεται και σε μικρότερες και ίσως λιγότερο γνωστές πόλεις της Ευρώπης, που όμως έχουν ιστορική σημασία και πολιτιστική κληρονομιά και συνεπώς συμβάλλουν στην ανάδειξη του Ευρωπαϊκού ιστορικού και πολιτιστικού πλουραλισμού. Έτσι για το 2019, τον τίτλο της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης» κατέκτησαν οι δύο πόλεις Plovdiv της Βουλγαρίας και Matera της Ιταλίας.
Το Plovdiv, θεωρείται η αρχαιότερη πόλη της Βουλγαρίας στην οποία κατοίκησαν, διαδοχικά, οι Θράκες, οι Μακεδόνες του Φιλίππου και του Μ. Αλεξάνδρου, οι Ρωμαίοι και οι Οθωμανοί Τούρκοι. Έτσι όσοι επισκέπτονται την πόλη μπορούν να θαυμάσουν ένα αρχαίο Ρωμαϊκό Θέατρο, να διαβούν μία μεσαιωνική πύλη και να παρατηρήσουν ένα οθωμανικό τζαμί. Σήμερα στο Plovdiv ζουν και αρκετές μειονότητες ( Τούρκοι, Αρμένιοι , Έλληνες και Εβραίοι) που συμμετέχουν ενεργά στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης . Στις εκδηλώσεις της χρονιάς λόγω Πολιτιστικής Πρωτεύουσας περιλαμβάνονται, ένα θεατρικό πρόγραμμα που θα αναδεικνύει τα έργα καλλιτεχνών με διαφορετικές πολιτιστικές αφετηρίες και μία διαρκής έκθεση περιβαλλοντικού περιεχομένου.
Ιστορία όμως χιλιάδων χρόνων έχει και η πόλη Matera της Ιταλίας , η δεύτερη πόλη που θα είναι «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» το 2019. Χτισμένη σε μία βραχώδη περιοχή στην επαρχία Basilicata της Νότιας Ιταλίας, ανάμεσα στην Καλαβρία και την Πούλια, στο ιστορικό της τμήμα , το ονομαζόμενο Sassi, μπορεί να δει κανείς αρκετές σπηλιές στις οποίες από την παλαιολιθική εποχή ως σήμερα έχουν κατά καιρούς κατοικήσει άνθρωποι.
Για αρκετά χρόνια η πόλη ήταν απομονωμένη , χωρίς ιδιαίτερους οικονομικούς πόρους και σχεδόν χωρίς επισκέπτες. Το 1945 μάλιστα ο Ιταλός συγγραφέας Carlo Levi έγραψε ένα βιβλίο για την πόλη και την περιοχή της Basilicata, όπου είχε ζήσει ένα χρόνο ως εξόριστος από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι, στο οποίο περιγράφει τις δύσκολες συνθήκες στις οποίες ζούσαν οι κάτοικοι της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Τα πράγματα θα αλλάξουν όταν το 1993 η UNESCO θα ανακηρύξει την πόλη Matera κυρίως λόγω του ιστορικού τμήματος της, Sassi με τις αναπαλαιωμένες πλέον σπηλιές , περιοχή παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Τελευταία , η έγκριτη Αμερικανική εφημερίδα The New York Times αναφέρει την Matera και την επαρχία Basilicata, ως τον υπ’ αριθμόν 3 προορισμό που πρέπει κανείς να επισκεφθεί μέσα στο 2019.
Στο πρόγραμμα των εκδηλώσεων που θα γίνουν φέτος στην πόλη θα δει κανείς μια ιστορική προσέγγιση της υπόγειας αρχαιολογίας, μία έκθεση για την επίδραση των μαθηματικών στα έργα καλλιτεχνών και μία ξενάγηση στην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή, με έμφαση και αναφορές στην περίοδο της Αναγέννησης.
Το 2019 θα είναι λοιπόν η αφετηρία μιας νέας περιόδου και για τις δύο «Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης».
