Της Μαρίνας Μπαμπαλιάρη
Η τύχη τελικά μπορεί εκτός άλλων να συντελέσει στο να συναντήσεις ανθρώπους , σημαντικούς εκεί που δεν το περιμένεις. Βρισκόμενη πριν χρόνια σε μια βαρετή θα έλεγα εκδήλωση συνάντησα έναν απο τους τελευταίους μεγάλους ” δασκάλους ” τον ιστορικό Σαράντο Καργάκο, ο οποίος τυχαία ήρθε και κάθισε δίπλα μου. Όπως αποδείχθηκε, και για εκείνον η εκδήλωση ήταν βαρετή και αναζήτησε διέξοδο αναφέροντας σ’ εμένα ένα πρόσφατο ταξίδι του στο Μωριά, όπως αποκάλεσε την Πελοπόννησο .
Η συζήτηση βέβαια πολύ γρήγορα πέρασε στο πως ο Μωριάς πήρε το όνομα του, μια και είδε ότι ανήκω στη νεότερη γενιά και ήθελε να με ” τσεκάρει “ . ‘Αρχισε λοιπόν να μου ξεδιπλώνει αυτό τον μοναδικό και ανεκτίμητο πλούτο των γνώσεων του για την Αρχαία Σπάρτη, ξεκινώντας από το αν το Μωριάς γράφεται με Ο ή με Ω “Μωριάς ή Μοριάς “. Η συζήτηση πολύ γρήγορα πήγε στη ” Μόρα “ το μεγαλύτερο στρατιωτικό τμήμα του Σπαρτιατικού στρατού που όπως λέγεται έγινε απο το Λυκούργο και περιελάμβανε και οπλίτες και ιππείς. Όμως η προσφορά του Λυκούργου πρώτα στη Σπάρτη και μετά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα βρίσκεται στην “ρήτρα” του, που συνέταξε μετά απο σχετικό χρησμό του Μαντείου των Δελφών, που αποτελεί την οργανωτική βάση του πολιτεύματος στη Σπάρτη, και που γι’ αυτό το λόγο έχει μείνει στην ιστορία, ως το πρώτο Σύνταγμα στο κόσμο.
Η Σπαρτιατική Αγωγή βασιζόταν πρωτίστως στην πειθαρχία, ωστόσο οι νέοι ελάμβαναν και μια ευρύτερη παιδεία. Ασκούσαν δηλαδή και το πνεύμα και το σώμα, γι’ αυτό άλλωστε έμειναν και στην ιστορία για την πολεμική τους τέχνη. Ομως αυτή η υπεροχή των Σπαρτιατών , είχε ως κύριο χαρακτηριστικό της την ” υπέρβαση του ανθρώπινου “ χάριν αξιών,όπως η ελευθερία, και η προστασία της τότε πόλης- κράτους, σήμερα” Πατρίδας “. Η ρήση ” ή ταν ή επι τας” με την οποία οι Σπαρτιάτισσες αποχαιρετούσαν τους άνδρες όταν αυτοί ξεκινούσαν για πόλεμο υπέρ της Σπάρτης, αυτό δείχνει. Η σε όλα τα πεδία ισχύς της Σπάρτης την καθιστούσε σημαντικό πόλο του αρχαίου ελληνικού κόσμου, στον οποίο δύσκολα μπορούσε κανείς να αντιπαρατεθεί ως τη στιγμή που έκαναν τη δυναμική εμφάνισή τους οι Μακεδόνες. Αν ληφθεί υπόψη ο δυναμισμός των Μακεδόνων υπό την ηγεσία του Φιλίππου και μετά του Αλέξανδρου, κεντρικό στοιχείο του οποίου ήταν η συνένωση των ελληνικών πόλεων-κρατών κάτω απο τη Μακεδονική ηγεσία, αυτό θα ήταν πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθεί, αν η Σπάρτη την εποχή της εμφάνισης των Μακεδόνων δεν μαστιζόταν απο σοβαρά οικονομικά προβλήματα και παρέμενε ισχυρή όπως παλαιότερα.
Η αρχαία Σπάρτη ήταν αναμφισβήτητα μια οργανωμένη και Δημοκρατική Πολιτεία, θα έλεγα με προοδευτικό πρόσιμο. Αυτό άλλωστε υποδηλώνει και ο θεσμός της υποχρεωτικής συμμετοχής στα δημόσια συσσίτια, που συνιστά μιας μορφής κοινωνικής παροχής της εποχής. Αυτό γίνεται αντιληπτό όταν διαβάσει κανείς την ιστορία της, τον τρόπο ζωής, τους νόμους της, όσοι διατείνονται το αντίθετο είναι ή αδιάβαστοι ή υπηρετούν σκοπιμότητες, όπως αυτές που υπηρετούσε ο Γάλλος Αββάς Michel Fourmont που περιόδευσε στην περιοχή και κατέστρεψε όλα τα μνημεία και τα ιστορικά στοιχεία της Σπάρτης, απο τα οποία θα μπορούσαμε να αντλήσουμε πολύτιμες γνώσεις.
Αυτή η ασέβεια απέναντι σε ένα τμήμα του αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού σε συνδυασμό και με κάποιες ερμηνείες των θέσεων της Σπάρτης στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ήταν η αρχή μιας ” ιστορικής παρεξήγησης “ που ταυτίζει τη Σπάρτη με απολυταρχικές αντιλήψεις σε αντίθεση με την Αρχαία Αθήνα που θεωρήθηκε πιο φιλελεύθερη, αλλά που παρά τον πνευματικό πλούτο της, είχε σαφώς πιο χαλαρό θεσμικό πλαίσιο. Αυτή η ιστορική ” παρεξήγηση ” καθιστά, δυστυχώς, κάθε θιασώτη και υποστηρικτή της Σπαρτιατικής αντίληψης, οργάνωσης και ζωής, ακραίο, πράγμα απόλυτα λανθασμένο, καθώς ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Ελλάδας σήμερα είναι η διολίσθηση αξιών και αρχών αλλά και χαλαρότητα δομών και θεσμών πάνω στις οποίες είχε βασιστεί ιστορικά η οργάνωση του κράτους μας. Το πνεύμα της Αρχαίας Σπάρτης, των όσων συμβόλιζε και κατ’ επέκταση της Αρχαίας Ελλάδας είναι περισσότερο παρά ποτέ αναγκαίο, και δεν είναι ορθό όποιοι το ασπάζονται και παραπέμπουν σ’ αυτό να χαρακτηρίζονται ως ακροδεξιοί ή εθνικιστές . Η συνεχής αναφορά στην ελληνική παιδεία και την ελληνική ιστορία είναι αρετή και καθήκον, και όχι λόγος για επικριτικά σχόλια και ετικέτες που βολεύουν μερικούς που επιθυμούν να αλλοιώσουν την ελληνική συνείδηση και τον ελληνικό πατριωτισμό με την υποχρεωτική αποδοχή προτύπων ξένων προς το ελληνικό DNA.
*Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας η καθ΄ οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος.
*Βιβλιογραφία Σαράντος Καργάκος “Ιστοριά της Αρχαίας Σπάρτης” Α’ και Β’ τόμος
