Του Γιώργου Δημητρακόπουλου
Μέσα στους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης για τη νέα προοπτική των Ελληνοτουρκικών σχέσεων εξέχουσα θέση κατέχουν οι αναφορές για τις επιμέρους συζητήσεις σχετικά με την υιοθέτηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης ώστε να υπάρχει ένα θετικό ήρεμα κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών, που θα διευκολύνει τις συζητήσεις για την ουσία δηλ. την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ και μόνο στο Αιγαίο.
Ο όρος Μέτρα Οικοδομησης Εμπιστοσύνης που αφορά κυρίως μέτρα στο στρατιωτικό τομέα, δεν είναι νέος. Εισήχθη στη διεθνή πολιτική στη διάρκεια της δεκαετίας το ’80 όταν ΝΑΤΟ και Σύμφωνο της Βαρσοβίας συζητούσαν για την λήψη μιας σειράς μέτρων που θα αφορούσαν την στρατιωτική δραστηριότητα τους και θα προέβλεπαν ρυθμίσεις τέτοιες, ώστε να μειωθεί σημαντικά ο κίνδυνος κλιμάκωσης των όποιων εντάσεων μεταξύ των δύο και να αποφεύγεται το ενδεχόμενο ανάφλεξης. Οι διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν τότε αρκετό χρονικό διάστημα είχαν ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση ενός καταλόγου μέτρων που στο εξής θα ρύθμιζαν τις στρατιωτικές δραστηριότητες των δύο πλευρών. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η πτώση του τείχους του Βερολίνου ,η διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας και η νέα πραγματικότητα που δημιουργήθηκε, κατέστησαν τον κατάλογο αυτό ανενεργό. Όμως η έννοια των Μέτρων Οικοδόμησης εμπιστοσύνης ισχύει καθότι αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στις διεθνείς σχέσεις που συμβάλλει στην δημιουργία ήπιου κλίματος στις σχέσεις αντιπάλων και ως εκ τούτου διευκολύνει την αντιμετώπιση των ζητημάτων ουσίας που δημιουργούν τις αντιπαλότητες.
Στα πλαίσια των Ελληνοτουρκικών σχέσεων Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης υιοθετήθηκαν και εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά με το Πρωτόκολλο Παπούλια- Γιλμάζ ( τότε υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας -Τουρκίας αντίστοιχα) στα τέλη της Δεκαετίας του ’80 με αποτέλεσμα να επικρατεί ηρεμία στο Αιγαίο κατά τους μήνες της τουριστικής περιόδου. Στη συνέχεια συζητήσεις για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης λάμβαναν χώρα και στη διάρκεια των επαφών των ομάδων εμπειρογνωμόνων Ελλάδας- Τουρκίας που καθιερώθηκαν απο τη κυβέρνηση Σημίτη όπως φάνηκε όμως χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Το ζήτημα των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης τίθεται και σήμερα με την ελπίδα ότι θα υιοθετηθούν και θα έχουν ως αποτέλεσμα την διατήρηση του ηπίου κλίματος γεγονός που θα επιτρέψει την νηφάλια αντιμετώπιση των θεμάτων και των προβλημάτων που συνιστούν τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Πέρα απο την αποφυγή προκλητικών δηλώσεων απο την πλευρά της Τουρκίας, η νέα συζήτηση για την υιοθέτηση μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης θα πρέπει να επικεντρωθεί στον στρατιωτικό τομέα και να περιλαμβάνει συγκεκριμένες αποφάσεις σε επιμέρους ζητήματα. Το πρώτο απο αυτά αφορά στη διεξαγωγή στρατιωτικών ασκήσεων. Είναι σημαντικό να υπάρχει ενημέρωση για τις σχεδιαζόμενες ασκήσεις τα σενάρια των οποίων δεν θα πρέπει να περιλαμβάνουν απειλές εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Το δεύτερο αφορά στις παραβάσεις των κανόνων του F.I.R Αθηνών και τις παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου χώρου απο τα Τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη. Θα πρέπει να σταματήσουν εντελώς υπερπτήσεις .Το τρίτο αφορά στις διελεύσεις τουρκικών πολεμικών πλοίων. Υπάρχουν σε ισχύ κανόνες του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας που ρυθμίζουν το συγκεκριμένο ζήτημα. Το τέταρτο αφορά στον αριθμό στρατιωτικών μονάδων εκτός στρατώνων που βλέπουν προς την Ελλάδα. Το πέμπτο αφορά στις έρευνες των Τουρκικών ερευνητικών πλοίων στο Αιγαίο και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Τέλος τεράστιας σημασίας είναι και η υιοθέτηση ενός συστήματος επαλήθευσης ότι τα συγκεκριμένα μέτρα που θα υιοθετηθούν θα τηρούνται.
Η υιοθέτηση και τήρηση των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης θα συμβάλλει στην διατήρηση του ήπιου κλίματος που θα διευκολύνει την ομαλή διεξαγωγή των συζητήσεων για την πιθανή σύνταξη του συνυποσχετικού ανοίγοντας τον δρόμο για την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο, ζήτημα καθόλου εύκολο προς το παρόν τουλάχιστον.
Σύμφωνα με έγκυρότατες πληροφορίες της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης θα ηγηθεί εμπειρότατος και ικανότατος Διπλωμάτης, γεγονός που αποτελεί εγγύηση για τη επιτυχή έκβαση των διαπραγματεύσεων.
Η ελληνική φρεγάτα Ψαρά του Πολεμικού Ναυτικού.Φωτογραφία Wikipedia