Του Γιώργου Δημητρακόπουλου
Η Σερβία είναι εδώ και καιρό το «θέατρο» της αντιπαράθεσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ με τη Ρωσία τελευταία και σχετικά με τα θέματα ενέργειας. Η Ενεργειακή Κοινότητα που είναι ο αρμόδιος οργανισμός για την επέκταση της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ σε χώρες που θα ήθελαν να γίνουν μέλη της, ανακοίνωσε πριν από μία ημέρα ότι το τμήμα του αγωγού Turkish Stream που διέρχεται από τη χώρα πλήττει τις συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού στην περιοχή.
Όπως είναι γνωστό ο αγωγός Turkish Stream πρόκειται να μεταφέρει Ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, Βουλγαρίας, Σερβίας και Ουγγαρίας, και συνιστά ένα μέρος του Ρωσικού σχεδίου μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσα από νέες οδούς που παρακάμπτουν την Ουκρανία, η οποία ως σήμερα αποτελεί την κύρια διαμετακομιστική οδό για τις παραδόσεις Ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Το πρόβλημα με την Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Κοινότητα προέκυψε όταν πριν από λίγες ημέρες η ρυθμιστική αρχή ενέργειας της Σερβίας AERS, ικανοποίησε αίτημα της εταιρείας GASTRANS ( ανήκει κατά 51% στον Ρωσικό ενεργειακό κολοσσό GAZPROM και κατά 49% στη Σερβική μονοπωλιακών χαρακτηριστικών εταιρεία SRBIJAGAS) για εξαιρέσεις από την εφαρμογή του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου της ΕΕ που είχε τεθεί σε ισχύ από το 2009 μετά την ψήφιση του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Το Τρίτο Ενεργειακό πακέτο της ΕΕ έχει ως βασικό άξονα τον διαχωρισμό ανάμεσα στην παραγωγή και την παροχή του φυσικού αερίου, υπογραμμίζοντας ότι αν ο φορέας παροχής ανήκει στην ίδια εταιρεία με τον φορέα παραγωγής φυσικό είναι ο φορέας παροχής να υπερασπίζεται τα συμφέροντα της εταιρείας του, στρεβλώνοντας όμως με τον τρόπο αυτό τις συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού που προβλέπουν την χρήση των υποδομών και από άλλες εταιρείες με αποτέλεσμα να αυξάνονται και τα κέρδη και η αποτελεσματικότητα από την πολλαπλή χρήση.
Το πακέτο περιλαμβάνει επίσης και μία ρήτρα, γνωστή ως ρήτρα GAZPROM η οποία υιοθετήθηκε παρά τις αντιδράσεις της εν λόγω εταιρείας επειδή πολλές χώρες- μέλη της ΕΕ εξαρτώνται εξ ολοκλήρου (Σλοβακία, Φιλανδία και Βουλγαρία) ή εν μέρει ( Γερμανία κατά 39%, Γαλλία κατά 26%) από τις εξαγωγές της GAZPROM. Προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από μία εταιρεία η ρήτρα προβλέπει τις ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην αγορά ενέργειας για όλους, ενώ ορίζει ότι αν μια εταιρεία παραγωγής επιθυμεί την αγορά μετοχών σε εταιρεία –φορέα παροχής τότε θα πρέπει να δεχθεί επενδύσεις Ευρωπαϊκών εταιρειών στην περιοχή που εδρεύει η εν λόγω εταιρεία.
Εκπρόσωποι της Ενεργειακής Κοινότητας επέκριναν τη Σερβία τονίζοντας ότι με την απόφαση της ρυθμιστικής αρχής ενέργειας για την GASTRANS, η χώρα έχασε την ευκαιρία να ευθυγραμμίσει το ενεργειακό πρόγραμμα της με τους σχετικούς Ευρωπαϊκούς κανόνες, και παράλληλα υπογράμμιζαν ότι η Σερβία έχει απορρίψει η μεταβάλλει ριζικά όλες τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί από την Κοινότητα σχετικά με την πρόσβαση τρίτων μερών στη τοπική αγορά ενέργειας αλλά και σχετικά με κανονιστική ρύθμιση των τιμών. Όμως ο Υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας I. Dacic, αναφερόμενος στο αποτέλεσμα της 17ης Σερβο-Ρωσικής διυπουργικής συνάντησης και μετά την κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχε με τον Αντιπρόεδρο της Ρωσικής Κυβέρνησης Γιούρι Μπορίσοφ, εξέφρασε την άποψη ότι ο αγωγός Turkish Stream δεν θα πρέπει να έχει την τύχη του South Stream( το σχετικό project είχε ναυαγήσει), ενώ αντίστοιχου περιεχομένου δηλώσεις έκανε και ο Πρόεδρος της Σερβίας A. Vucic επίσης μετά την συνάντηση του με τον κ. Μπορίσοφ.
Αν και η Σερβία ,προφανώς πιεζόμενη από την Ρωσία και την GAZPROM, προέβη στις τροποποιήσεις του τρίτου ενεργειακού πακέτου οι οποίες στη ουσία προστατεύουν τα συμφέροντα της GAZPROM, η ΕΕ, γνωρίζοντας και τις θέσεις των ΗΠΑ για την ενεργειακή πολιτική και τις αντιρρήσεις τους για την κατασκευή του αγωγού Turkish Stream, έσπευσε να προβάλλει τις ενστάσεις της βασιζόμενη στις στρεβλώσεις που οι Σερβικές τροποποιήσεις δημιουργούν στις συνθήκες του ανταγωνισμού όπως αυτές προσδιορίζονται από τους σχετικούς Ευρωπαϊκούς κανονισμούς, θέτοντας με τον τρόπο αυτό εμπόδια στην στρατηγική της GAZPROM με απώτερο στόχο τον περιορισμό των πράγματι μονοπωλιακού χαρακτήρα δραστηριοτήτων της σε σχέση με τις χώρες –μέλη της ΕΕ.
Και βέβαια δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι αν ο αγωγός Turkish Stream δεν ολοκληρωθεί και λειτουργήσει, τότε θα ωφεληθεί και η Ουκρανία η οποία θα παραμείνει η κύρια διαμετακομιστική οδός του Ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη, παρά τις εντάσεις που μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 χαρακτηρίζουν τις σχέσεις της με τη Ρωσία.
Με αυτά ως δεδομένα θα πρέπει να αναμένονται έντονες αντιπαραθέσεις ανάμεσα στην GAZPROM και τις αρμόδιες για την ενέργεια Ευρωπαϊκές αρχές το αμέσως επόμενο διάστημα.
