Του Γιώργου Δημητρακόπουλου
Με μία αντιπαράθεση με ιδιαίτερη σημασία ανάμεσα στην Κυβέρνηση και το κόμμα της αξιωματικής Αντιπολίτευσης ξεκίνησε ο Νέος Χρόνος. Πρόκειται φυσικά για την γνωστή δήλωση του καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας , κ. Α. Συρίγου σύμφωνα με την οποία η Συνθήκη της Λωζάνης είναι πλέον παρωχημένη, και την άμεση αντίδραση του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ κ. Στ. Κασσελάκη , ο οποίος χαρακτήρισε ως ” ..Δώρο στον Ερντογάν… ” την δήλωση του κ. Συρίγου και δήλωσε κατηγορηματικά ότι “…Η Πατριωτική Αριστερά δεν πρόκειται να επιτρέψει παρέκκλιση ούτε κατά ένα εκατοστό απο την πάγια θέση των Ελληνικών Κυβερνήσεων ως προς τη Συνθήκη της Λωζάνης και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα..”
Βέβαια ο κ. Συρίγος προσπάθησε να μετριάσει τις αντιδράσεις που προκάλεσε η δήλωση του , ισχυριζόμενος ότι αυτή αφορούσε τα τμήματα της Συνθήκης που αναφέρονται στη πληρωμή του χρέους προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία, την ανταλλαγή αιχμαλώτων, τα συμμαχικά νεκροταφεία και τις εταιρείες που είχαν συνάψει συμφωνίες με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. ‘Ομως, ακόμη και μετά από αυτές τις διευκρινίσεις η παραδοχή ότι η Συνθήκη της Λωζάνης είναι παρωχημένη παραμένει, όπως παραμένουν και οι συνειρμοί που προκαλούνται από την παραδοχή αυτή, που δεν είναι άλλοι από το γεγονός ότι αφού είναι παρωχημένη έστω και ως προς ορισμένα μέρη της , πρέπει να αναθεωρηθεί.
Το γεγονός ότι ως σήμερα τουλάχιστον ο κ. Συρίγος δεν προσυπέγραφε τις αντιλήψεις του ιδίου του Πρωθυπουργού και της Μητσοτακικής πτέρυγας της Νέας Δημοκρατίας, σε συνδυασμό με την πέραν της βουλευτικής , επιστημονική ειδικότητα του, προσδίδουν στη δήλωση ιδιαίτερη σημασία, αφού τόσο το περιεχόμενο της όσο και η χρονική στιγμή που έγινε, μπορεί να την καθιστούν προάγγελο εξελίξεων όχι μόνο στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Η ανάγκη τερματισμού του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο μιας κλιμάκωσης με σοβαρές συνέπειες για όλους, που με βάση τις τελευταίες εξελίξεις βρίσκεται προ των πυλών, έχει ως προϋπόθεση μια καταρχήν προγραμματική συμφωνία για το μελλοντικό status quo στην περιοχή την επόμενη μετά το τέλος του πολέμου μέρα. Οι αντίπαλες δυνάμεις στον πόλεμο αυτό – το Ισραήλ απο τη μία πλευρά και η τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς απο την άλλη- επιδιώκουν μια νέα οριοθέτηση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων τους. Το ίδιο επιδιώκουν και δυνάμεις που εμπλέκονται στον πόλεμο αυτό στηρίζοντας τον ένα ή τον άλλο εκ των αντιπάλων, όπως για παράδειγμα η Τουρκία που στηρίζει αναφανδόν την Χαμάς, και προφανώς διεκδικεί ρόλο, την επόμενη μέρα μετά το τέλος του πολέμου, αφού έχει απο μόνη της αναγορευθεί ως η προστάτιδα δύναμη των μουσουλμανικών πληθυσμών σε αυτή τουλάχιστον την περιοχή και όχι μόνο. Παρακολουθώντας την τουρκική στρατηγική , οδηγείται κανείς στο συμπέρασμα ότι η γειτονική χώρα σπεύδει να εκμεταλλευτεί τις ” αναθεωρητικές ” τάσεις των εμπολέμων και για ιδιον όφελος το οποίο , εν προκειμένω , περιλαμβάνει και την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης η οποία πέραν των ελληνοτουρκικών, ορίζει και τα σύνορα της Τουρκίας προς τη Μέση Ανατολή που η Τουρκία εδώ και καιρό συνολικά δείχνει ότι αμφισβητεί, με δεδομένο και τον μελλοντικό ρόλο που επιδιώκει.
Ένα δεύτερο ζήτημα για το οποίο ανησυχεί η Τουρκία είναι το ενδεχόμενο, ότι οι “αναθεωρητικές ” επιδιώξεις των εμπόλεμων μπορεί να οδηγήσουν, προκειμένου να εξασφαλιστούν ευρύτερες ισορροπίες, σε ευρύτερο επαναπροσδιορισμό των υφισταμένων συνόρων με κεντρικό ζήτημα σε μια τέτοια διαδικασία την δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους, πράγμα που θέλει με κάθε τρόπο να αποτρέψει.
Το ερώτημα βέβαια που προκύπτει αφορά στη στάση των ΗΠΑ που όπως είναι γνωστό υποστηρίζουν όχι χωρίς κόστος το Ισραήλ , για το status quo την επόμενη μέρα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ, φοβούμενες το ενδεχόμενο κλιμάκωσης με απρόβλεπτες συνέπειες επιθυμούν τον τερματισμό του πολέμου. Στον φόβο αυτό προστίθεται και το γεγονός ότι επειδή το βλέμμα τους είναι πρόσφατα στραμμένο στις τουρκογενείς χώρες της Κεντρικής Ασίας και στα ορυκτά μέταλλα ” Σπανίων Γαιών “ που αυτές διαθέτουν , θα ήθελαν ειρήνη στο γεωγραφικό ” υπογάστριο ” απο τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο ως την Κεντρική Ασία προκειμένου να αφοσιωθούν στη αύξηση της επιρροής τους και στην ανακοπή των δραστηριοτήτων της Κίνας και της Ρωσίας στην στρατηγικής σημασίας περιοχή αυτή.
Γνωρίζοντας τις στενές σχέσεις της Τουρκίας με τις Τουρκογενείς χώρες της Κεντρικής Ασίας και μέσω του Οργανισμού Τουρκογενών χωρών, και υπολογίζοντας ως ένα βαθμό στην Τουρκική στήριξη της επιδίωξης τους, δεν θα ήθελαν να διαταράξουν ακόμη περισσότερο τις ήδη δύσκολες ,τον τελευταίο καιρό, σχέσεις τους με τη χώρα αυτή. Ως εκ τούτου δεν είναι καθόλου απίθανο , παρά την πολιτική των ίσων αποστάσεων που διαχρονικά τηρούν απέναντι στην Ελλάδα και την Τουρκία, να μην αποτρέψουν μια διαδικασία αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάνης την οποία άλλωστε θεωρούν ένα Άγγλο-Γαλλικό κείμενο στο οποίο δεν συμμετείχαν αφού στη διάσκεψη της Λωζάνης προϊόν της οποίας ήταν η Συνθήκη συμμετείχαν απλά με το καθεστώς του παρατηρητή.
Υπό αυτό το πρίσμα η δήλωση του κ. Συρίγου προετοιμάζει το έδαφος και την κοινή γνώμη. Η επίσκεψη του Αμερικάνου Υπουργού Εξωτερικών και η συνάντηση του με τον Έλληνα πρωθυπουργό κ. Κ. Μητσοτάκη στο σπίτι του τελευταίου στα Χανιά , μπορεί να επαληθεύσει τις εικασίες.