“Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από την απαξίωση της Θάλασσας από τον λαό, που έγραψε μια τόσο λαμπρή ιστορία μέσα από τις θάλασσές της“.

 

                                                  XΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΑΟΖ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ

                  ΠΗΓΗ: Office of the Geographer, Department of State, Washington D.C. 2004

Του Θεόδωρου Καρυώτη

Αυτός ο χάρτης δείχνει την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Αμερική διαθέτει την μεγαλύτερη σε έκταση ΑΟΖ στον πλανήτη μας, κυρίως χάρις στα νησιά της στον Ειρηνικό Ωκεανό, που διαθέτουν την μεγαλύτερη δυνατή ΑΟΖ με ακτίνα 200 ν.μ., που είναι το ανώτερο όριο της.

Ο 40ς Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ρόναλντ Ρέιγκαν ορκίστηκε πρόεδρος στις 20 Ιανουαρίου του 1981 και μια  από τις πρώτες ενέργειες του ήταν να αντικαταστήσει την αμερικανική αντιπροσωπεία στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και να καταψηφίσει την νέα σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας τον Απρίλιο του 1982 στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) είναι η διεθνής συμφωνία που προέκυψε από την τρίτη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας η οποία διεξήχθη μεταξύ 1973 και 1982. Η σύμβαση άνοιξε προς υπογραφή στις 10 Δεκεμβρίου 1982 και τέθηκε σε ισχύ στις 16 Νοεμβρίου 1994 με την κατάθεση του 60ου εγγράφου επικύρωσης. Η σύμβαση επικυρώθηκε από 167 συμβαλλόμενα μέρη, δηλαδή166 κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον 14 κράτη μέλη του ΟΗΕ υπέγραψαν, αλλά δεν επικύρωσαν τη σύμβαση. Τον Μάρτιο του 1983, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν, με το Προεδρικό Διάταγμα Αρ. 5030, ανακήρυξε μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) 200 ν.μ. Αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1988, ο ίδιος, με τον Προεδρικό Διάταγμα αριθ. 5928, επέκτεινε τα χωρικά ύδατα των ΗΠΑ από 3 ν.μ. σε 12 ν.μ. για σκοπούς εθνικής ασφάλειας. (Η Ελλάδα είναι το μόνο κράτος στον κόσμο με χωρικά ύδατα 6 ν.μ.)

Ακολουθεί η ανακήρυξη της ΑΟΖ των ΗΠΑ στις 10 Μαρτίου 1983, όπως κατατέθηκε στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών:

Proclamation 5030–Exclusive Economic Zone of the United States of America

WHEREAS the Government of the United States of America desires to facilitate the wise development and use of the oceans consistent with international law;

WHEREAS international law recognizes that, in a zone beyond its territory and adjacent to its territorial sea, known as the Exclusive Economic Zone, a coastal State may assert certain sovereign rights over natural resources and related jurisdiction; and

WHEREAS the establishment of an Exclusive Economic Zone by the United States will advance the development of ocean resources and promote the protection of the marine environment, while not affecting other lawful uses of the zone, including the freedoms of navigation and overflight, by other States;

NOW, THEREFORE, I, RONALD REAGAN, by the authority vested in me as President by the Constitution and laws of the United States of America, do hereby proclaim the sovereign rights and jurisdiction of the United States of America and confirm also the rights and freedoms of all States within an Exclusive Economic Zone, as described herein.

The Exclusive Economic Zone of the United States is a zone contiguous to the territorial sea, including zones contiguous to the territorial sea of the United States, the Commonwealth of Puerto Rico, the Commonwealth of the Northern Mariana Islands (to the extent consistent with the Covenant and the United Nations Trusteeship Agreement), and United States overseas territories and possessions. The Exclusive Economic Zone extends to a distance 200 nautical miles from the baseline from which the breadth of the territorial sea is measured. In cases where the maritime boundary with a neighboring State remains to be determined, the boundary of the Exclusive Economic Zone shall be determined by the United States and other State concerned in accordance with equitable principles.

Within the Exclusive Economic Zone, the United States has, to the extent permitted by international law, (a) sovereign rights for the purpose of exploring, exploiting, conserving and managing natural resources, both living and non-living, of the seabed and subsoil and the superjacent waters and with regard to other activities for the economic exploitation and exploration of the zone, such as the production of energy from the water, currents and winds; and (b) jurisdiction with regard to the establishment and use of artificial islands, and installations and structures having economic purposes, and the protection and preservation of the marine environment.

This Proclamation does not change existing United States policies concerning the continental shelf, marine mammals and fisheries, including highly migratory species of tuna which are not subject to United States jurisdiction and require international agreements for effective management.

The United States will exercise these sovereign rights and jurisdiction in accordance with the rules of international law.

Without prejudice to the sovereign rights and jurisdiction of the United States, the Exclusive Economic Zone remains an area beyond the territory and territorial sea of the United States in which all States enjoy the high seas freedoms of navigation, overflight, the laying of submarine cables and pipelines, and other internationally lawful uses of the sea.

IN WITNESS WHEREOF, I have hereunto set my hand this tenth day of March, in the year of our Lord nineteen hundred and eighty-three, and of the Independence of the United States of America the two hundred and seventh.

Αυτό το Προεδρικό Διάταγμα έχει έκταση μικρότερη από δύο σελίδες, αποτελώντας ένα πρότυπο για την ελληνική κυβέρνηση, που απλά  μπορεί να το αντιγράψει και να το στείλει στον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας για υπογραφή και αμέσως μετά για δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Εκείνο που πρέπει να αντιληφθούμε είναι ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν ανακήρυξε ΑΟΖ, διότι της άρεσαν οι τρεις αυτές λέξεις. Πριν υπογραφεί το Προεδρικό Διάταγμα από τον Πρόεδρο Ρέιγκαν εκπονήθηκαν διάφορες μελέτες που ανέλυσαν  την αξία της ΑΟΖ για τις ΗΠΑ. Μια από τις ποιο σημαντικές ήταν αυτή της CIA, που σε 33 σελίδες περιλάμβανε όλα τα θετικά και αρνητικά σημεία της νέας έννοιας της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Αυτή η μελέτη κατέληξε στο εξής συμπέρασμα:

Οφέλη για τις Ηνωμένες Πολιτείες από Ανακήρυξη ΑΟΖ

Υπάρχουν δύο σημαντικοί τομείς που η δημιουργία μιας ΑΟΖ θα ωφελήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο  ένας είναι η πραγματική δικαιοδοσία των πόρων που θα περιλαμβάνει. Ο άλλος είναι το πολύτιμο προηγούμενο  που θα μπορούσε να δημιουργηθεί, όσον αφορά στη διαμόρφωση του περιεχομένου της ΑΟΖ ως χαρακτηριστικού του διεθνούς δικαίου.

Η δημιουργία της ΑΟΖ θα επηρεάσει την αμερικανική αλιεία και την δικαιοδοσία των ΗΠΑ στη υφαλοκρηπίδα. Θα φέρει υπό τον έλεγχο των Ηνωμένων Πολιτειών πρόσθετους οικονομικούς πόρους των ωκεανών μέσα στα 200 ναυτικά μίλια των ακτών της χώρας. Επίσης, θα ενισχύσει τη διαπραγματευτική μας δύναμη στον τομέα της αλιείας.

Είναι σαφές ότι η αμερικανική αρμοδιότητα και ο έλεγχος των ορυκτών του θαλάσσιου βυθού πέρα από την υφαλοκρηπίδα εκτείνεται σε 200 ναυτικά μίλια και περιλαμβάνει τους υδρογονάνθρακες, τα πολυμεταλλικά σουλφίδια και τις κρούστες κοβαλτίου/μαγγανίου, που μπορεί να έχουν σημαντική εμπορική αξία στο μέλλον καθώς  και πηγές ενέργειας από τους ανέμους, την παλίρροια, τα κύματα και την μετατροπή της θερμικής ενέργειας.

Τέλος, σύμφωνα με την έννοια της ΑΟΖ , όπως ορίζεται από την UNCLOS, το παράκτιο κράτος μπορεί να αποκτήσει σημαντική δικαιοδοσία για τη ρύπανση και τη θαλάσσια επιστημονική έρευνα στην ΑΟΖ.

Υποψιάζομαι ότι, δυστυχώς, τέτοια έκθεση για την αξία της ελληνικής ΑΟΖ δεν υπάρχει στα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών της πατρίδας μας.   

Ο παραπάνω χάρτης δείχνει ξεκάθαρα την υποκρισία της Αμερικής σχετικά με την φιλοτουρκική πολιτική, που ακολουθεί για δεκαετίες τώρα στην ελληνοτουρκική διαφορά στο Αιγαίο. Η Αμερική όταν ανακήρυξε και μετά οριοθέτησε την ΑΟΖ της όχι μόνο έδωσε πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ στα νησιά της, αλλά σεβάστηκε και τα νησιωτικά κράτη Μπαχάμες και Κούβα, που μοιάζουν τόσο πολύ με τα δικά μας νησιά απέναντι από τις ακτές της Τουρκίας.
Όπως βλέπουμε από τον χάρτη, η Αμερική δεν χρησιμοποίησε τα τουρκικά επιχειρήματα ότι νησιά έχουν μειωμένη ΑΟΖ και οριοθέτησε την ΑΟΖ της με αυτή της Κούβας και των νησιών Μπαχάμες βάσει της μέσης γραμμής. Δεν ανέφερε ότι αυτά τα νησιωτικά κράτη διαθέτουν περιορισμένη ΑΟΖ ίση με την αιγιαλίτιδα ζώνη τους και επομένως η αμερικανική ΑΟΖ επεκτείνεται και πίσω από τις ανατολικές ακτές αυτών των νησιών. Έτσι η Αμερική, που απέχει μόνο 90 μίλια από τη Κούβα, δεν τόλμησε να ισχυρισθεί ότι η Κούβα, επειδή είναι νησί, δεν έχει πλήρη δικαιώματα σε ΑΟΖ, αλλά οριοθέτησε την ΑΟΖ ανάμεσα στα δύο κράτη χρησιμοποιώντας, όπως ήδη αναφέραμε, τη μέθοδο της “μέσης γραμμής”, μία μέθοδο που τόσο απεχθάνονται οι Τούρκοι.

Ενθυμούμαι πριν από, τουλάχιστον, 15 χρόνια που το State Department μου ζήτησε να δώσω μια διάλεξη για το θέμα της ΑΟΖ σε Αμερικανούς διπλωμάτες, που επρόκειτο να τοποθετηθούν σε Αθήνα, Άγκυρα και Λευκωσία.

Ανέφερα στους διπλωμάτες ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ ακολουθεί μια διπρόσωπη τακτική, διότι από την μία μεριά δεν αμφισβητεί τα πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ στα νησιά Μπαχάμες και Κούβα και από την άλλη δεν υιοθετεί  τα ίδια δικαιώματα για τα ελληνικά νησιά απέναντι από τις ακτές της Τουρκίας. Η αμερικανική απάντηση ήρθε άμεσα, ότι εκεί επικρατούν «ειδικές περιστάσεις» μιας ημίκλειστης θάλασσας. Περιττό να αναφέρω ότι μετά από αυτή την διάλεξη δεν έλαβα ξανά άλλη πρόσκληση από τους Αμερικανούς.    

Εμείς, επί 37 χρόνια, αδρανούμε και όχι μόνο δεν έχουμε ανακηρύξει την ελληνική ΑΟΖ αλλά παρακολουθούμε μισοζαλισμένοι τις ανακηρύξεις και οριοθετήσεις των ΑΟΖ των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου. Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από την απαξίωση της Θάλασσας από τον λαό, που έγραψε μια τόσο λαμπρή ιστορία μέσα από τις θάλασσές της.

*Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος.