Του Θεόδωρου Καρυώτη
Συγκεκριμένα το Άρθρο 13 αυτής της Συμφωνίας ανέφερε:
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
ΑΡΘΡΟ 13
«Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το γεγονός ότι το δεύτερο Συμβαλλόμενο Μέρος είναι περίκλειστο κράτος, τα Συμβαλλόμενα Μέρη θα καθοδηγούνται από τις σχετικές προβλέψεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας που θα έχουν και πρακτική εφαρμογή αλλά θα εφαρμόζονται και όταν θα συνομολογούνται συμφωνίες που αναφέρονται στο Άρθρο 18 της παρούσας Συμφωνίας.»
Το κείμενο που έφερε σήμερα η κυβέρνηση στην Ελληνική Βουλή στο Άρθρο 13 αναφέρει:
«Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το γεγονός ότι το δεύτερο Συμβαλλόμενο Μέρος είναι περίκλειστο κράτος, τα Συμβαλλόμενα Μέρη θα καθοδηγούνται από τις σχετικές προβλέψεις διατάξεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας στο μέτρο που εφαρμόζονται τόσο στην πράξη όσο και όταν συνάπτουν συμφωνίες που αναφέρονται στο Άρθρο 18 της παρούσας Συμφωνίας.»
Να υπάρχει επίσημο κείμενο μιας διεθνούς Συμφωνίας και να έρχεται ένα αλλαγμένο κείμενο προς επικύρωση αυτής της Συμφωνίας είναι, τουλάχιστον, μια παγκόσμια πρωτοτυπία.
Εκτός εάν είναι ένα τελευταίο δώρο της δημιουργικής ασάφειας της Αριστεράς.
Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 (UNCLOS) έχει προβλέψει για τα δικαιώματα του «κράτους άνευ ακτών» ή «περίκλειστων-landlocked» κρατών που αναφέρονται στα Άρθρα 124, 125, 58 και 69 της UNCLOS και δίνει τον ορισμό των περίκλειστων κρατών στο ΜΕΡΟΣ Χ. (Δικαίωμα Πρόσβασης των Άνευ Ακτών Κρατών προς και από τη Θάλασσα και Ελευθερία Διέλευσης).
Το άρθρο που αφορά στην Συμφωνία των Πρεσπών είναι, κυρίως, το Άρθρο 69 που αναφέρει:
Άρθρο 69 Δικαίωμα κρατών άνευ ακτών
- Τα κράτη άνευ ακτών έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν, σε ισότιμη βάση, στην εκμετάλλευση προσήκοντος μέρους του πλεονάσματος των ζώντων πόρων των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών των παράκτιων κρατών της ιδίας υποπεριοχής ή περιοχής, λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές οικονομικές και γεωγραφικές συνθήκες όλων των ενδιαφερομένων κρατών και σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου και των άρθρων 61 και 62.
- Οι όροι και οι τρόποι της συμμετοχής αυτής καθορίζονται από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέσω διμερών, υποπεριφερειακών ή περιφερειακών συμφωνιών λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων:
α) την ανάγκη αποφυγής συνεπειών επιβλαβών για τις αλιευτικές κοινότητες ή τις ιχθυοβιομηχανίες του παράκτιου κράτους
β) την έκταση κατά την οποία το άνευ ακτών κράτος, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου συμμετέχει ή έχει το δικαίωμα να συμμετέχει, σύμφωνα με υφιστάμενες διμερείς υποπεριφερειακές ή περιφερειακές συμφωνίες, στην εκμετάλλευση των ζώντων πόρων των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών άλλων παράκτιων κρατών
γ) την έκταση κατά την οποία άλλα κράτη άνευ ακτών και γεωγραφικά μειονεκτούντα κράτη συμμετέχουν ήδη στην εκμετάλλευση των ζώντων πόρων της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης του παράκτιου κράτους και την συνακόλουθη ανάγκη αποφυγής συγκεκριμένης επιβάρυνσης ενός οποιουδήποτε παράκτιου κράτους ή μέρους αυτού
δ) τις ανάγκες διατροφής των πληθυσμών των αντίστοιχων κρατών.
3.Όταν η αλιευτική ικανότητα του παράκτιου κράτους φθάσει σε σημείο που να του επιτρέπει να αλιεύει ολόκληρο τον επιτρεπτό όγκο αλιεύματος των ζωντανών πόρων στην αποκλειστική οικονομική του ζώνη, το παράκτιο κράτος και άλλα ενδιαφερόμενα κράτη συνεργάζονται στην διαμόρφωση δίκαιων διευθετήσεων σε διμερή, υποπεριφερειακή ή περιφερειακή βάση προκειμένου να επιτρέψουν την συμμετοχή αναπτυσσομένων κρατών άνευ ακτών της ιδίας υποπεριοχής ή περιοχής στην εκμετάλλευση των ζώντων πόρων των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών των παράκτιων κρατών της υποπεριοχής ή περιοχής, όπως κρίνεται σκόπιμο, από τις συγκεκριμένες περιστάσεις, και υπό όρους ικανοποιητικούς για όλα τα μέρη. Κατά την εφαρμογή της παρούσας διάταξης λαμβάνονται υπόψη οι παράγοντες που αναφέρονται στην παράγραφο 2.
4.Τα ανεπτυγμένα κράτη άνευ ακτών έχουν δικαίωμα συμμετοχής στην εκμετάλλευση των ζώντων πόρων, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου, μόνον στις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες των ανεπτυγμένων παράκτιων κρατών της ιδίας υποπεριοχής ή περιοχής, με λαμβάνοντας υπόψη την έκταση κατά την οποία το παράκτιο κράτος, κατά την παραχώρηση σε άλλα κράτη πρόσβασης στους φυσικούς πόρους της αποκλειστικής οικονομικής του ζώνης, έχει λάβει υπόψη του την ανάγκη περιορισμού στο ελάχιστο των επιζήμιων συνεπειών στις αλιευτικές κοινότητες και την οικονομική αποδιάρθρωση κρατών των οποίων οι υπήκοοι αλιεύουν κατά συνήθεια στη ζώνη.
5.Οι παραπάνω διατάξεις δεν θίγουν τις διευθετήσεις που συμφωνήθηκαν σε υποπεριοχές ή περιοχές όπου τα παράκτια κράτη δύνανται να παραχωρήσουν σε κράτη άνευ ακτών της ίδιας υπο-περιοχής ή περιοχής ίσα ή προνομιακά δικαιώματα για την εκμετάλλευση των ζώντων πόρων στις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες.
Η UNCLOS με τα παραπάνω άρθρα, ουσιαστικά ενδιαφέρεται να δώσει πρόσβαση σε αυτά τα περίκλειστα κράτη αλλά ουδέποτε από το 1982 μέχρι σήμερα κάποιο παράκτιο κράτος δίνει προκαταβολικά δικαιώματα σε ένα περίκλειστο κράτος χωρίς να του έχει καν ζητηθεί. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ περιλαμβάνει αυτή την πρωτοφανή στα παγκόσμια χρονικά δέσμευση, χωρίς προηγούμενο στον πλανήτη, στην Συμφωνία που έρχεται σήμερα στο ελληνικό κοινοβούλιο. Νομίζετε ότι η Ελβετία και η Αυστρία έσπευσαν να απαιτήσουν από τα παράκτια κράτη της Μεσογείου πρόσβαση στις θάλασσές της; Νομίζετε ότι τα παράκτια κράτη λαμβάνουν πρωτοβουλίες για να βοηθήσουν τα περίκλειστα κράτη χωρίς να τους το έχει ζητηθεί; Πρώτα δημιουργείται κάποιο πρόβλημα και μετά συζητούν το θέμα το παράκτιο κράτος με το περίκλειστο κράτος.
Βέβαια τώρα τελευταία ακούγονται και κάποιες φωνές που ανησυχούν ότι με αυτή την συμφωνία θα χάσουμε και τους υδρογονάνθρακες του Αιγαίου Αρχιπελάγους. Είναι ακραίες φωνές που δεν βασίζονται πουθενά. Το Δίκαιο της Θάλασσας σε ορισμένα άρθρα του δίνει κάποια δικαιώματα πρόσβασης στις ΑΟΖ παράκτιων κρατών στα περίκλειστα κράτη που έχουν σχέση μόνο με θέματα αλιείας αλλά ποτέ υδρογονανθράκων.
ΥΓ. Στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας έλαβαν μέρος 29, από τα 30 κράτη άνευ ακτών πoυ υπήρχαν τότε. Μετά τη διάλυση της Σoβιετικής Ένωσης τα κράτη αυτά έγιναν 42, ανάμεσα τους και τα Σκόπια. Η Γιουγκοσλαβία ήταν ένα από τα πιο ενεργά κράτη στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, υπήρξε θερμός υποστηρικτής της Ελλάδας και της Κύπρου και υπέγραψε την UNCLOS. Όταν όμως διαλύθηκε σαν κράτος, οι επαρχίες της Σερβία, Μαυροβούνιο, Κροατία, Σλοβενία, Βοσνία και Μακεδονία έπρεπε να προσχωρήσουν ξανά στην UNCLOS με το νέο τους όνομα. Έτσι τα Σκόπια προσχώρησαν στην UNCLOS στις 19 Αυγούστου 1989 με το όνομα Μακεδονία.
