Φωτογραφία State Department
Του Θεόδωρου Καρυώτη
Ο πρώτος στρατηγικός διάλογος Ελλάδας-ΗΠΑ ξεκίνησε, στην παγωμένη Ουάσιγκτον, την Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2018. Επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Κατρούγκαλος, ενώ από την αμερικανική πλευρά ο Βοηθός Υπουργός Εξωτερικών Γουές Μίτσελ.
Οι Αμερικανοί υποδέχθηκαν με ιδιαίτερη χαρά τον αντιπρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα, που την ίδια μέρα βρισκόταν στις Βρυξέλλες για τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ. Η παρουσία του ως Υπουργού Εξωτερικών θα έδινε μεγαλύτερη αξία στον πρώτο στρατηγικό διάλογο των δύο κρατών, που γίνεται από το 1947, δηλαδή από τότε που ήρθαν οι Αμερικανοί στην Ελλάδα με το δόγμα Τρούμαν και το σχέδιο Μάρσαλ.
Οι Αμερικανοί πάντως από την αρχή του διαλόγου έδειχναν ενθουσιασμένοι και τόνισαν ότι:
«η στρατηγική συνεργασία των δυο χωρών έχει ενισχυθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια και χαρακτήρισαν το 2018 ως την καλύτερη χρονιά στη σύγχρονη ιστορία των ελληνοαμερικανικών σχέσεων».
Θα ήθελα πολύ να άκουγα τι θα έλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου για αυτή την εξέλιξη. Πάντως διερωτώμαι πως υποδέχθηκαν αυτή την διαπίστωση οι ψηφοφόροι της πρώτης φοράς αριστεράς με το μεγάλο ηθικό πλεονέκτημα.
Δυστυχώς, ο κύριος Κατρούγκαλος ξέχασε, όπως κάνουν όλοι οι Πρωθυπουργοί και Υπουργοί Εξωτερικών της πατρίδας μας όταν επισκέπτονται την Ουάσιγκτον, να φέρει προς συζήτηση και την ταλαιπωρημένη ελληνική ΑΟΖ.
Η συζήτηση για την ΑΟΖ θα ήταν η πρώτη μεγάλη ευκαιρία της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης, που τόσα έχει προσφέρει στους Αμερικανούς τους τελευταίους μήνες, ώστε να ζητήσει, επιτέλους ένα αντάλλαγμα. Δηλαδή να άρουν τις αντιρρήσεις τους στην ανακήρυξη της Ελληνικής ΑΟΖ.
Οι Αμερικανοί, από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι τις μέρες του Αλέξη Τσίπρα, παίζουν το ίδιο βιολί, διαμηνύοντας στις ελληνικές κυβερνήσεις ότι δεν πρέπει να προχωρήσουν σε μονομερή ανακήρυξη ΑΟΖ χωρίς να συμφωνήσουν πρώτα με την Τουρκία, παριστάνοντας ότι δεν γνωρίζουν πως η ανακήρυξη ΑΟΖ αποτελεί μια μονομερή πράξη, όπως ακριβώς έπραξαν και οι ίδιοι το 1983.
Μία από τις πιο σημαντικές και απαράδεκτες δηλώσεις, από αμερικανικής πλευράς, έγινε στις 27 Ιουλίου 2011 από τον τότε βοηθό υπουργό Εξωτερικών Φίλιπ Γκόρντον, ο οποίος, σε συνάντησή του με δημοσιογράφους στην Αθήνα, ξεκαθάρισε την αμερικανική στάση , που ισχύει μέχρι σήμερα:
«Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αποφεύγονται μονομερή βήματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των χωρών για την ανακήρυξη αποκλειστικών οικονομικών ζωνών, αλλά… δεν νομίζουμε ότι θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδος να το πράξει χωρίς πλήρη συνεργασία με τους γείτονές της, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης».
Η ελληνική αντιπροσωπεία έπρεπε χθες να ζητήσει από τον αρχηγό του State Department να αποκηρύξει την παραπάνω δήλωση του κυρίου Γκόρντον! Για να είμαστε όμως δίκαιοι προς τον κύριο Κατρούγκαλο, αυτό ήταν κάτι που μόνο ο Αλέξης Τσίπρας θα μπορούσε να ζητήσει.
Χάθηκε έτσι μια μεγάλη ευκαιρία να ζητήσουμε από τον Πομπέο να αρθεί αυτή η θέση της κυβέρνησης Ομπάμα, ως μη δεσμευτική για την κυβέρνηση Τραμπ.
Ενθυμούμαι ότι όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός επισκέφτηκε τον Λευκό Οίκο, τον Οκτώβριο του 2017, του είχα απευθύνει μια ανοιχτή επιστολή στην ιστοσελίδα του Μιχάλη Ιγνατίου στην οποία είχα αναφέρει μεταξύ άλλων:
«Πρέπει όμως να είστε έτοιμος να ζητήσετε ανταλλάγματα. Να ξεκαθαρίσετε με επιμονή στον Πρόεδρο Τραμπ ότι το κύριο αντάλλαγμα που ζητείτε είναι να μας επιτρέψουν οι Αμερικανοί να ανακηρύξουμε την Ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).»
Οι ειδικοί στο Δίκαιο της Θάλασσας γνωρίζουν τη θέση των ΗΠΑ, που ακολουθεί δύο μέτρα και δύο σταθμά, στο θέμα της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών. Η Αμερική έχει οριοθετήσει την ΑΟΖ της με βάση την αρχή της ίσης απόστασης (equidistance), που τόσο αντιπαθεί η Τουρκία, με την Ρωσία, τον Καναδά, το Μεξικό, τις Μπαχάμες και την Κούβα. Όταν όμως έρχεται η ώρα να ασχοληθεί με την ελληνοτουρκική διαφορά στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος, υποστηρίζει τις τουρκικές θέσεις περί ευθυδικίας. Έτσι, οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι τα δικά τους νησιά, κατοικήσιμα ή όχι, έχουν πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ, αλλά παρόμοια δικά μας νησιά δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα. Αυτή είναι μια απαράδεκτη φιλοτουρκική θέση των Αμερικανών από το 1982, που πρέπει, επιτέλους, να ανατραπεί.
Εάν ο Έλληνας πρωθυπουργός βρισκόταν τώρα στην Ουάσιγκτον θα μπορούσε να επικαλεσθεί πάλι την δήλωση του, στις 23 Ιανουαρίου 2013, όταν ήταν ακόμα στην αντιπολίτευση. Είχε πει τότε ο Αλέξης Τσίπρας:
«Στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου η Ελλάδα δεν πρόκειται και δεν πρέπει να διαπραγματευθεί με κανέναν το δικαίωμά της στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και μάλιστα πιστεύουμε ότι αυτό το δικαίωμα, το αναφαίρετο δικαίωμα, πρέπει να υποστηριχθεί και από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής».
Δημοσιογραφικές πηγές για τις χθεσινές συνομιλίες στην Ουάσιγκτον αναφέρουν ότι συζητήθηκε αναλυτικά η ανάγκη ουσιαστικής στήριξης του διεθνούς δικαίου από τις ΗΠΑ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά ο κύριος Κατρούγκαλος δεν ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος να επισημάνει στους Αμερικανούς φίλους μας:
«Παρακολουθούμε τις δηλώσεις σας για τις παραβιάσεις του Δικαίου της Θάλασσας από την Κίνα στην Σινική Θάλασσα, αλλά αποφεύγετε να κάνετε παρόμοιες δηλώσεις για τις παραβιάσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο».
Ίσως ζητάμε πολλά από τον κ. Κατρούγκαλο.
Τέλος, θα ήταν μεγάλη παράλειψη εάν δεν μνημονεύαμε και τα θερμά συγχαρητήρια του κυρίου Πομπέο για το ηγετικό ρόλο της Ελλάδας στην επίτευξη της ιστορικής συμφωνίας των Πρεσπών, που θα επιτρέψει στην «Βόρεια Μακεδονία» να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
U.S. Relations with Greece: https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3395.htm
