Του Γιώργου Δημητρακόπουλου
Η τροφοδοσία αρκετών χωρών με πετρέλαιο επιτυγχάνεται με την μεταφορά του από μεγάλα δεξαμενόπλοια ( supertankers), τα οποία ακολουθούν συγκεκριμένους θαλάσσιους δρόμους. ώστε η μεταφορά να ολοκληρώνεται με ταχύτητα , το χαμηλότερο δυνατό κόστος και την περισσότερη δυνατή ασφάλεια. Υπάρχουν πέντε σημαντικοί θαλάσσιοι δρόμοι σε ολόκληρο τον κόσμο, που στην συνολική απόσταση τους περιλαμβάνουν ,διελεύσεις από Στενά , όπου αν συμβεί και το παραμικρό θερμό επεισόδιο που θα οδηγούσε στο κλείσιμο ή σε δυσκολίες στη διέλευση των πλοίων από τα Στενά αυτά, θα είχε σοβαρές συνέπειες για τις οικονομίες πολλών χωρών και βέβαια για την Διεθνή Ασφάλεια. Και υπάρχουν αρκετά παραδείγματα που πιστοποιούν τις απειλές για ένα τέτοιο ενδεχόμενο λόγω διενέξεων στις οποίες εμπλέκονται και όμορες προς τα Στενά χώρες.
Είναι αποδεδειγμένο ότι κίνδυνοι και προβλήματα για την ασφαλή διέλευση των δεξαμενόπλοιων επηρεάζουν την τιμή του πετρελαίου με όσες συνέπειες το γεγονός αυτό δημιουργεί για την διεθνή οικονομία και ασφάλεια. Τα πέντε αυτά σημαντικά Στενά είναι:
Τα Στενά του Hormuz που ενώνουν τον Κόλπο του Ομάν με τον Περσικό Κόλπο. Το Ιράν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, περιβρέχονται από την θάλασσα των Στενών, ενώ σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία 17 εκατομμύρια βαρέλια με πετρέλαιο μεταφέρονται καθημερινά μέσω των Στενών αυτών με προορισμούς τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία. Το Ιράν που διατηρεί στρατεύματα στο νησί Abu Musa, στην περιοχή των Στενών, και διαθέτει ένα ευέλικτο στόλο που όμως είναι ικανός να απειλήσει την διέλευση δεξαμενόπλοιων από τα Στενά, όπως άλλωστε είχε γίνει στη διάρκεια του Πολέμου Ιράν –Ιράκ στην δεκαετία του ’80, έχει κατά καιρούς , όπως και πρόσφατα εκτοξεύσει απειλές για το κλείσιμο των Στενών . Ένα τέτοιο ενδεχόμενο ακόμα και αν δεν επεκταθεί περισσότερο από την δημιουργία προβλημάτων στις διελεύσεις, θα έχει τεράστιες συνέπειες στη διαμόρφωση των τιμών του πετρελαίου και στη διεθνή ασφάλεια.
Τα Στενά της Malacca που ενώνουν τον Ινδικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό ανάμεσα από τη Μαλαισία και το νησί του Ινδονησιακού συμπλέγματος, Σουμάτρα. Αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς θαλάσσιους δρόμους για τις οικονομίες των Ασιατικών χωρών με χιλιάδες εμπορικά πλοία και δεξαμενόπλοια να διέρχονται καθημερινά τα Στενά αυτά. Τα τελευταία χρόνια οι διελεύσεις απειλούνται από την δραστηριότητα πειρατών η καταπολέμηση των οποίων έχει αποδειχθεί αρκετά δύσκολο εγχείρημα, ενώ υπάρχουν φόβοι και για τρομοκρατική επίθεση εναντίον των διερχόμενων δεξαμενόπλοιων, με αποτέλεσμα να επέλθει σοβαρό πλήγμα και στη διεθνή ναυτιλία και ναυσιπλοΐα και στις οικονομίες των Ασιατικών χωρών.
Tα Στενά του Bab el-Mandab που διασφαλίζουν τις διελεύσεις προς την Διώρυγα του Σουέζ και αποτελούν τον στρατηγικής σημασίας συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό. Η ναυσιπλοΐα στα Στενά αυτά είναι αρκετά δύσκολη αφού λόγω των γεωγραφικών χαρακτηριστικών τους ( ύφαλα), από τα 45 με 80 μίλια του πλάτους τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο τα τρία για τις διελεύσεις των πλοίων. Στην περίπτωση που κάποια γεγονότα θα είχαν ως αποτέλεσμα το κλείσιμο των Στενών αυτών , τα πλοία και δεξαμενόπλοια θα έπρεπε να αλλάξουν τα δρομολόγια τους και να ακολουθήσουν τον θαλάσσιο δρόμο με τον περίπλου του ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας , επιλογή που θα είχε οικονομικές συνέπειες και επιπτώσεις στο εμπόριο ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές και Ασιατικές χώρες που εξυπηρετείται σε μεγάλο βαθμό και από τα Στενά του Bab el-Mandab.
Τα Στενά του Oresund ανάμεσα στη Δανία και τη Σουηδία, που ενώνουν την Βόρεια Θάλασσα με την Βαλτική. Μέσα από τα Στενά αυτά , η Ρωσία, οι χώρες της Βαλτικής, η Πολωνία και η Γερμανία έχουν πρόσβαση στη διεθνή ναυτιλία. Συνεπώς οι χώρες αυτές θα υποστούν τις συνέπειες από οποιοδήποτε πρόβλημα δημιουργηθεί στα Στενά αυτά και έχει ως αποτέλεσμα την παρακώλυση της ναυσιπλοΐας μέσα από αυτά.
Τα Στενά του Βοσπόρου που ενώνουν την Μαύρη Θάλασσα με την Μεσόγειο. Με την Συνθήκη του Montreux του 1936, η ευθύνη για την προστασία και την ομαλή λειτουργία των Στενών έχει ανατεθεί στην Τουρκία ,διασφαλίζοντας όμως την απρόσκοπτη διέλευση των εμπορικών κυρίως πλοίων εν καιρώ ειρήνης. Τα τελευταία χρόνια , λόγω του χαμηλότερου κόστους για την μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου σε σχέση με αυτό για την χρήση αγωγών, τα Στενά του Βοσπόρου έχουν καταστεί σημαντικός κόμβος για την μεταφορά του Ορυκτού πλούτου της Κασπίας Θάλασσας. Παράλληλα ο συνεχιζόμενος πόλεμος στη Συρία, διατηρεί αμείωτο το ιστορικό ενδιαφέρον των Ρώσων για τα Στενά αφού μέσα από αυτά και σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης του Montreux για τις διελεύσεις πολεμικών πλοίων, εξασφαλίζεται ο ανεφοδιασμός της Ρωσικής ναυτικής βάσης στο λιμάνι της πόλης Tartus της Συρίας.
Αναφορά θα πρέπει επίσης να γίνει στην στρατηγική σημασία των διωρύγων του Παναμά και του Σουέζ όπως επίσης και στα Στενά του Μαγγελάνου αν και λόγω της Διώρυγας του Παναμά η ιστορική στρατηγική σημασία των Στενών αυτών έχει υποβαθμιστεί.
Αναγνωρίζοντας την στρατηγική σημασία των Στενών για την Διεθνή Ναυσιπλοΐα , Οικονομία και Ασφάλεια το All Time Classic θα παρουσιάσει τις επόμενες μέρες, σε σειρά άρθρων την ιστορία και την σημασία των θαλάσσιων αυτών δρόμων και το νομικό καθεστώς που διέπει τα Στενά ιδιαίτερα μετά την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, με στόχο την ενημέρωση των αναγνωστών και φίλων για αυτό το τόσο σημαντικό θέμα.
*Ο Γιώργος Δημητρακόπουλος είναι διεθνολόγος, ανήκει στην παλαιότερη εκδοτική οικογένεια που δραστηριοποιείται στον περιφερειακό τύπο.’Εχει διατελέσει σύμβουλος του πρωθυπουργού(1983-1986) σύμβουλος στο υπουργείο εξωτερικών(1986-1989) διευθυντής της εφημερίδας Ελευθερία (1990-1994) ευρωβουλευτής και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ( 1994-2009) σύμβουλος έκδοσης και αρθρογράφος της Ελευθεροτυπίας.
